Niewiadomski Zygmunt, Stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie przyjęcia lub zmiany planu miejscowego

Stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie przyjęcia lub zmiany planu miejscowego

Wojewoda, stwierdzając nieważność w całości lub części uchwały w sprawie przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP), korzysta z przysługujących mu uprawnień nadzorczych nad działalnością gminy. Badając działania gminy, stosuje wyłącznie kryterium legalności. Stwierdzenie nieważności uchwały następuje w formie rozstrzygnięcia nadzorczego podlegającego kontroli sądowej. Jest środkiem nadzoru o charakterze represyjnym. Podstawą prawną rozstrzygnięcia nadzorczego jest art. 28 ust. 1 u.p.z.p. oraz przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) - dalej u.s.g. - w części dotyczącej nadzoru nad działalnością gminy (por. M. Mąka, Sądowa kontrola miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - wybrane zagadnienia (w:) B. Dolnicki, J.P. Tarno, Samorząd terytorialny w Polsce a sądowa kontrola administracji, Warszawa 2012).

Przepis art. 28 u.p.z.p. formułuje generalne rodzaje przesłanek stwierdzenia nieważności uchwały dając zarazem uprawnienie i obowiązek do stwierdzenia nieważności kontrolowanej uchwały w całości lub w części. Wystąpienie wad o jakich jest mowa w art. 28 u.p.z.p. powinno być wykazane, uzasadnione na konkretnych przykładach postanowień planu w jego części opisowej i rysunku planu. (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 października 2016 r., II OSK 92/15, LEX nr 2169212).

Jak stanowi art. 28 ust. 1 u.p.z.p. istotne naruszenie zasad sporządzania planu miejscowego, istotne naruszenie trybu ich sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części. (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 lutego 2019 r., II OSK 832/17, LEX nr 2656864). To oznacza, iż nie każde naruszenie stanowić będzie przesłankę do stwierdzenia nieważności w sprawie uchwalenia lub zmiany planu miejscowego, a jedynie takie, które mają charakter kwalifikowany, są naruszeniami istotnymi. Sąd administracyjny definiując pojęcia „istotnego naruszenia trybu sporządzenia aktu planistycznego” oraz „istotnego naruszenia zasad jego sporządzenia” stwierdził co następuje: „Istotne naruszenie trybu sporządzania planu następuje, gdy ustalenia planistyczne są odmienne od tych, które zostałyby podjęte, gdyby nie naruszono procedury sporządzania aktu planistycznego. Natomiast istotne naruszenie zasad to przyjęcie rozwiązań niezgodnych z normami konstytucyjnymi lub zawartymi w ustawach materialnoprawnych, które to normy wyznaczają granice wykonywania władztwa planistycznego. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 7 maja 2019 r., II SA/Gd 562/18, LEX nr 2673762).

Konsekwencją stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie planu miejscowego, które to rozstrzygnięcie stanie się prawomocne, jest obowiązek ponowienia czynności, o których mowa w art. art. 17 u.p.z.p. w zakresie niezbędnym do doprowadzenia do zgodności projektu planu miejscowego z przepisami prawnymi.

Mimo nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która weszła w życie 24 września 2023 r. dorobek doktryny orzecznictwa Sądów Administracyjnych w tej sprawie pozostaje aktualny.

Zważywszy, iż wojewoda bada zgodność z prawem przedłożonej mu uchwały w sprawie przyjęcia MPZP wraz z wymaganymi załącznikami, powstanie jakichkolwiek wątpliwości w sprawie legalności podjętych rozstrzygnięć obliguje go do wszczęcia postępowania nadzorczego. Postępowanie nadzorcze wszczynane jest z urzędu (por. wyrok NSA z dnia 3 października 2000 r., III SA/1387/00, LEX 47979, teza 1). Przedmiotem postępowania nadzorczego jest badanie zgodności z prawem przyjętej uchwały w sprawie MPZP.

Zawiadomienie gminy o wszczęciu postępowania nadzorczego jest elementem obligatoryjnym. Data powiadomienia o wszczęciu postępowania nadzorczego jest datą wszczęcia tego postępowania (por. P. Chmielnicki, Wszczęcie i umorzenie postępowania nadzorczego, FK 2004, nr 3, s. 16).

W zawiadomieniu organ nadzoru winien wskazać co najmniej ogólnie naruszenia prawa, które zarzuca gminie, tak aby gmina mogła złożyć wyjaśnienia w tej sprawie (por. wyrok NSA z dnia 11 września 2011 r., II OSK 759/07, LEX nr 384425).