Niewiadomski Zygmunt, Sporządzenie lub zmiana studium

Sporządzenie lub zmiana studium

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy stanowi wyraz polityki przestrzennej gminy. Pełni funkcję aktu polityki rozwoju przestrzenno-gospodarczego gminy, integruje przestrzeń w pewną całość, nadając jej określoną myśl przewodnią, oraz odzwierciedla filozofię rozwoju przestrzenno-gospodarczego przyjętą przez gminę (por. Z. Niewiadomski, Planowanie przestrzenne. Zarys systemu, Warszawa 2003, s. 92). Studium uchwalane jest obligatoryjnie dla całego obszaru gminy przez radę gminy. Czynnością prawną inicjującą jego uchwalenie jest przyjęcie przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia studium. Bezczynność rady gminy w tej sferze może być zaskarżona do sądu administracyjnego (por. Z. Niewiadomski, Planowanie…, s. 92; postanowienie NSA z dnia 6 października 2011 r., II OSK 1501/11, LEX nr 1151908, teza 1). Zważywszy na regulacje ustawy, studium nie jest aktem prawa miejscowego, jednakże zawiera ustalenia wiążące przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Studium stanowi akt kierownictwa wewnętrznego, tym samym nie może stać się samoistną podstawą prawną rozstrzygnięć administracji w sprawach indywidualnych (por. Z. Niewiadomski (red.), Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Warszawa 2004, s. 86, 87). Mając jednak na względzie fakt, iż postanowienia studium są wiążące przy sporządzaniu planów miejscowych, które m.in. kształtują sposób wykonywania prawa własności do nieruchomości objętych planem, można założyć, iż możliwe jest naruszenie interesu indywidualnego uchwałą o przyjęciu studium, a tym samym zaskarżenie jej na podstawie art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591) - dalej u.s.g. (por. I. Zachariasz, Kierunki reformy prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego, Warszawa 2012). Studium składa się z części tekstowej i graficznej. Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2 u.p.z.p., w studium winne być uwzględnione zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa, ramowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowaniem. Szczegółowe wymagania co do zakresu studium sformułowane są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233) - dalej r.z.p.s. Zaznaczyć należy, iż zmianę studium należy przeprowadzić wedle tej samej procedury, jaką stosuje się dla jego uchwalenia – art. 27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 647) - dalej u.p.z.p. Procedura uchwalenia studium jest sformalizowana, wieloetapowa i odbywa się przy udziale społeczeństwa. Towarzyszy jej także procedura oceny oddziaływania na środowisko postanowień studium.

Podjęcie uchwały przez radę gminy na podstawie art. 9 ust. 1 u.p.z.p. inicjuje procedurę uchwalenia lub zmiany studium. Z wnioskiem o podjęcie stosownej uchwały przez radę gminy może wystąpić każdy, opierając się na konstytucyjnej zasadzie petycji wyrażonej w art. 63 Konstytucji RP. Jednakże zważywszy na charakter mandatu radnego, który jest mandatem wolnym, rada nie jest związana wnioskiem.

Do trybu uchwalenia omawianej uchwały zastosowanie mają regulacje art. 14 u.s.g. Zwrócić należy uwagę, iż uchwała o zmianie studium winna zawierać określenie granic obszaru objętego zmianą. Skutkiem podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzenia studium jest formalne upoważnienie organu wykonawczego gminy do sporządzenia projektu studium. Jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby prace studialne nad projektem studium podjęte zostały przed przyjęciem uchwały o przystąpieniu do sporządzenia studium lub jego zmianie (por. Z. Niewiadomski (red.), Ustawa…, s. 83).

Upoważnienie wynikające z uchwały o przystąpieniu do uchwalenia (zmiany) studium w istocie nakłada na organ wykonawczy obowiązek podjęcia szeregu czynności zarówno o charakterze prawnym, jak i faktycznym. Wprawdzie ustawa nakłada obowiązek sporządzenia projektu studium na wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jednakże zważywszy na treść art. 5 u.p.z.p., faktyczne sporządzenie projektu studium ustawodawca pozostawił osobom spełniającym fachowe kryteria wymienione w przywołanym wyżej przepisie. Na organie wykonawczym gminy spoczywa obowiązek powierzenia wykonania czynności planistycznych osobie posiadającej stosowne uprawnienia. Równocześnie wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest podjąć czynności proceduralne związane z uchwaleniem studium, stąd należy wywieść wniosek, że zlecenie wykonania prac planistycznych nie może obejmować wykonania czynności prawnych przez projektanta. (por. Z. Niewiadomski (red.), Ustawa…, s. 109).