Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania nieprocesowego wniesionej przez uczestnika

Badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania nieprocesowego wniesionej przez uczestnika

Art. 524 § 1 k.p.c. pozwala uczestnikowi żądać wznowienia postępowania nieprocesowego zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy tylko wtedy, gdy na podstawie przepisów szczególnych postanowienie takie nie może zostać zmienione ani uchylone.

Oznacza to, że wznowienie postępowania jest wyłączone w takim zakresie, w jakim podstawa wznowienia określona w art. 401–403 k.p.c. pokrywa się z hipotezą normy szczególnej, pozwalającej żądać zmiany lub uchylenia postanowienia co do istoty sprawy (por. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 10 lipca 2012 r., III CZP 81/11, OSNC 2013, nr 1, poz. 1, LEX nr 1170719).

Jeśli uczestnik może żądać zmiany lub uchylenia postanowienia co do istoty sprawy na podstawie przepisów szczególnych, wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne. W rachubę wchodzić może sytuacja, gdy już twierdzenia skarżącego wskazują, że przesłanki zmiany lub uchylenia zaskarżonego postanowienia przewidziane w przepisie szczególnym są spełnione, jak również wtedy, gdy dopiero zebrany w sprawie materiał pozwoli na ustalenie, że przesłanki te rzeczywiście zostały spełnione (por. postanowienie SN z dnia 14 grudnia 1977 r., I CO 7/77, LEX nr 8040).

W razie dopuszczalności wznowienia w myśl art. 524 § 1 k.p.c. skarżący może oprzeć skargę na podstawie wznowienia przewidzianej w art. 401–403 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Za wyjątkiem sytuacji określonej w art. 399 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., nie jest dopuszczalne wznowienie postępowania nieprocesowego, które nie zostało zakończone postanowieniem co do istoty sprawy (por. postanowienie SN z dnia 24 maja 2007 r., V CZ 44/07, LEX nr 611448).

Możliwość wznowienia postępowania wieczystoksięgowego została w ogóle wyłączona (art. 626³ k.p.c.).

Wśród przepisów przewidujących zmianę albo uchylenie prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy wskazać należy na art. 523 k.p.c., który pozwala na zmianę prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek w razie zmiany okoliczności sprawy, tj. zmiany stanu faktycznego decydującego o oddaleniu wniosku (por. postanowienie SN z dnia 21 marca 1973 r., III CRN 429/72, OSPiKA 1973, nr 10, poz. 196, LEX nr 4819).

Natomiast zmiana albo uchylenie postanowienia co do istoty sprawy uwzględniającego żądanie wchodzi w rachubę w przypadkach określonych w art. 539-543 k.p.c. (por. jednak postanowienie SN z dnia 25 listopada 2004 r., III CK 611/03, OSNC 2005, nr 11, poz. 197, LEX nr 145137; postanowienie SN z dnia 26 czerwca 2002 r., III CKN 898/00, OSNC 2003, nr 6, poz. 89, LEX nr 56758; uchwałę SN z dnia 22 października 1968 r., III CZP 78/68, OSNC 1969, nr 6, poz. 105, LEX nr 848), art. 559 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 14 grudnia 1977 r., I CO 7/77, LEX nr 8040), art. 577 k.p.c. (por. jednak art. 583, 584, 588, 593 i 598²¹ k.p.c.), art. 614, art. 678, 679 k.p.c. (por. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 10 lipca 2012 r., III CZP 81/11, OSNC 2013, nr 1, poz. 1, LEX nr 1170719), art. 690 § 2 oraz 693⁵ § 2 k.p.c.

Odrzucając niedopuszczalną skargę sąd wydaje postanowienie na posiedzeniu niejawnym (art. 410 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Na postanowienie sądu pierwszej instancji odrzucające skargę o wznowienie, będące postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, skarżącemu przysługuje zażalenie na podstawie art. 394 § 1in principio w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Uzasadnienie postanowienia sądu pierwszej instancji odrzucającego skargę o wznowienie sporządzane jest z urzędu, a odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręcza się z urzędu obu stronom stosownie do art. 357 § 2 w zw. z art. 517 k.p.c.

Z kolei na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę o wznowienie przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego na warunkach przewidzianych w art. 394¹ § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. W myśl tego przepisu dopuszczalność zażalenia do Sądu Najwyższego zależy od tego, czy w sprawie przysługuje skarga kasacyjna. O dopuszczalności skargi kasacyjnej w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania decyduje natomiast przedmiot sprawy w postępowaniu prawomocnie zakończonym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2000 r., III CZ 173/99, OSNC 2000, nr 7–8, poz. 144, LEX nr 39860). Uzasadnienie postanowienia sądu drugiej instancji odrzucającego skargę o wznowienie sporządzane jest z urzędu (art. 387 § 1 zd. pierwsze w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręcza się z urzędu obu stronom (art. 387 § 3 zd. trzecie w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).