SPS-023-20398/11 - Stanowisko MPiPS w sprawie wstrzymania zawierania umów o refundacje wynagrodzeń młodocianych pracowników zatrudnianych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanych wynagrodzeń

W odpowiedzi na interpelację pana posła Jana Warzechy oraz grupy posłów w sprawie wstrzymania zawierania umów o refundacje wynagrodzeń młodocianych pracowników zatrudnianych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego oraz składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanych wynagrodzeń, przekazaną wystąpieniem Marszałka Sejmu RP z dnia 7 lutego 2011 r., znak: SPS-023-20398/11, uprzejmie informuję.

Zgodnie z art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) Ochotnicze Hufce Pracy mogą dokonywać zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z uwzględnieniem wykazu zawodów, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 15, do wysokości najniższych stawek, określonych w odrębnych przepisach obowiązujących w okresie, za który jest dokonywana refundacja na podstawie umowy zawartej z pracodawcą lub organizacją zrzeszającą pracodawców.

W planie finansowym Funduszu Pracy na rok 2011 środki przeznaczone dla Ochotniczych Hufców Pracy na refundowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników określone zostały na kwotę 170 mln zł. Taką kwotą środków będzie dysponował komendant główny OHP z przeznaczeniem na zawieranie nowych umów z pracodawcami oraz na wypłatę refundacji wynikających z umów zawartych w poprzednich latach.

Decyzja o wysokości wydatków Funduszu Pracy na refundację wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników w wysokości przyjętej w planie finansowym Funduszu Pracy, stanowiącym załącznik do uchwalonej przez Sejm w dniu 20 stycznia br. ustawy budżetowej na rok 2011 (Dz. U. Nr 29, poz. 150), została podjęta przez Radę Ministrów w związku z koniecznością racjonalizacji wydatków budżetu państwa. Polska bowiem jest objęta procedurą nadmiernego deficytu i zgodnie z rekomendacją Rady Ecofin (z dnia 7 lipca 2009 r.) zobowiązuje to do korekty deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych (w skład którego wchodzi również Fundusz Pracy) poniżej 3% PKB do 2012 r. w wiarygodny i trwały sposób.

Komendant główny OHP może podejmować zobowiązania finansowe tylko do wysokości środków zabezpieczonych na ten cel w planie finansowym, gdyż zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków (...) pomniejszonej o płatności wynikające ze zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich (...).

Jednocześnie należy zaznaczyć, że jeśli określona w planie Funduszu Pracy na 2011 r. kwota środków przeznaczonych dla Ochotniczych Hufców Pracy na refundowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników okaże się niewystarczająca, wówczas minister pracy i polityki społecznej może:

Jednakże Ochotnicze Hufce Pracy powinny podpisywać i finansować umowy z pracodawcami w ramach posiadanych środków, gdyż aktualnie nie można zapewnić, że będzie istniała możliwość zwiększenia określonych w planie finansowym Funduszu Pracy kwot środków przeznaczonych na finansowanie zadania, o którym mowa wyżej.

Ponadto należy przypomnieć, iż oprócz fakultatywnej formy pomocy, jaką jest refundacja wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom, pracodawcy otrzymują także obligatoryjne wsparcie w formie dofinansowania kosztów kształcenia młodocianych po zakończeniu nauki. Dofinansowanie pracodawcom kosztów kształcenia młodocianych gwarantuje art. 70b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Dofinansowanie wypłacane jest po zakończeniu przygotowania zawodowego. Wysokość dofinansowania na jednego młodocianego pracownika zależy od okresu kształcenia wynikającego z umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego i wynosi (jest waloryzowane o wskaźnik inflacji):

- przy okresie kształcenia wynoszącym 24 miesiące - 4587 zł,

- przy okresie kształcenia wynoszącym 36 miesięcy - 7645 zł,

- w przypadku przyuczenia do wykonywania określonej pracy - 240 zł za każdy miesiąc kształcenia.

Dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników od 2009 r. jest finansowane ze środków Funduszu Pracy. Środki te są przekazywane przez ministra właściwego do spraw pracy na rachunek bankowy urzędu wojewódzkiego, następnie wojewodowie dokonują podziału środków na poszczególne gminy, a gminy przekazują środki poszczególnym pracodawcom, zgodnie ze złożonymi przez nich wnioskami. Trzeba przy tym podkreślić, iż środki z Funduszu Pracy przeznaczone na ten cel w roku 2010 były znacznie wyższe niż środki skierowane na refundację wynagrodzeń i przekroczyły 300 mln zł. Natomiast w planie Funduszu Pracy na rok 2011 przewidziano kwotę 303 mln zł.

Podsumowując, należy uznać, iż pomimo tego, że wsparcie pracodawców w formie refundacji wynagrodzeń młodocianych pracowników zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego ma niezwykle istotne znaczenie w realizacji kształcenia zawodowego młodzieży, to w opisanych okolicznościach decyzja komendanta głównego OHP o wstrzymaniu zawierania umów z pracodawcami zatrudniającymi młodocianych jest w pełni uzasadniona.

Jeśli chodzi o to, czy w kolejnych latach będzie również konieczne wstrzymanie zawierania z pracodawcami umów o refundację wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom, to uzależnione to będzie od tego, czy w planie Funduszu Pracy na 2012 r. zostaną przydzielone środki w wysokości zabezpieczającej zapotrzebowanie na ten cel. Plan Funduszu Pracy jest przyjmowany przez Radę Ministrów, a następnie jako załącznik do ustawy budżetowej jest przedmiotem prac Sejmu.

Trudno jest obecnie ocenić, jaki wpływ na sytuację szkolnictwa zawodowego w Polsce może mieć zaistniała sytuacja. Ponadto należy zauważyć, iż minister właściwy do spraw pracy, pomimo posiadania w swych kompetencjach pewnych zadań z zakresu wspierania pracodawców prowadzących przygotowanie zawodowe młodocianych, nie jest właściwym organem odpowiadającym za edukację młodzieży na poziomie zawodowym. Za całokształt systemu kształcenia młodzieży w systemie szkolnictwa zawodowego, w tym za ocenę wpływu różnych czynników na ten system, odpowiada minister edukacji narodowej.

Na koniec należy jeszcze raz wyraźnie podkreślić, iż minister pracy uznaje, że wspieranie kształcenia młodych ludzi odbywających przygotowanie zawodowe u pracodawców ma istotne znaczenie w realizacji kształcenia zawodowego, to jednak ograniczenie środków na refundację pracodawcom wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom nie wynika z decyzji ministra pracy, lecz okoliczności opisanych powyżej.