DI/100000/43/116/2024 - Ulga na start i prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej od dnia objęcia tymi ubezpieczeniami

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku Pani (...) w dniu 25 stycznia 2024 r. dotyczące:

Dnia 25 stycznia 2024 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek Pani o wydanie interpretacji indywidualnej.

Wniosek został uzupełniony pismem doręczonym dnia 11 marca 2024 r. oraz poprzez uiszczenie dodatkowej opłaty dnia 8 marca 2024 r.

Wnioskodawczyni wskazała, że w okresie od 30 listopada 2017 r. do 29 listopada 2023 r. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, jako lekarz rezydent w (...) dawniej (...)

Przedmiotowa umowa o pracę (rezydentura) została zawarta na czas określony, wyłącznie w celu odbywania specjalizacji. Umowa o pracę zawierała zapis: "Przyczyny uzasadniające zawarcie umowy: odbywanie szkolenia specjalizacyjnego na podstawie umowy o zawartej z jako podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne na czas określony w programie specjalizacji w ramach rezydentury zgodnie z art. 16h. ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza I lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 125)". Wnioskodawczym została skierowana do tej placówki przez wojewodę.

Jako lekarz rezydent Wnioskodawczym realizowała swoje zadania według ustalonego planu, zgodnie z programem rezydentury, rozporządzeniem ministra zdrowia z 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2013 r. poz. 26 z późn. zm.), rozporządzeniem ministra zdrowia z 29 marca 2019 r. w sprawie specjalizacji lekarzy I lekarzy dentystów (Dz. U. z 2019 r. poz. 60 z późn. zm.), rozporządzeniem ministra zdrowia z 31 sierpnia 2020 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1566 i późn. zm.), rozporządzeniem ministra zdrowia z 4 maja 2023 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2023 r. poz. 975), na podstawie ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1516 z późn. zm.).

Artykuł 161 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi, że okres trwania szkolenia specjalizacyjnego ulega przedłużeniu o czas nieobecności lekarza w pracy. Mając na względzie ten przepis i zaistniałe nieobecności w okresie realizacji specjalizacji, Wnioskodawczym zawarła z pracodawcą dodatkową umowę o pracę na okres od 30 listopada 2023 r. do 1 stycznia 2024 r., celem przedłużenia czasu trwania specjalizacji. Zakres obowiązków i uprawnień nie uległ zmianie. Na dzień wniesienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Wnioskodawczym ukończyła cały program szkolenia, zdała Państwowy Egzamin Specjalizacyjny oraz otrzymała dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu specjalisty w dziedzinie chirurgii ogólnej (data wydania 27 grudnia 2023 r.). Po uzyskaniu wyżej wymienionych wymaganych uprawnień do samodzielnego wykonywania specjalistycznych świadczeń z zakresu chirurgii ogólnej Wnioskodawczyni podjęła współpracę z dotychczasowym pracodawcą w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

(...) wnioskodawczyni podjęła działalność gospodarzą po raz pierwszy (data rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej 2 stycznia 2024 r.). Wnioskodawczym nie była także w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

- twórcą ani artystą;

- osobą prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

- wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem spółki jawnej, komandytowej ani partnerskiej;

- akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej wnoszącym do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

- komplementariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej;

- osobą prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół

Jak, zdaniem wnioskodawczyni, wynika z poniższego opisu stanu faktycznego w ramach stosunku pracy nie wykonywała czynności wchodzących w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zakres obowiązków wnioskodawczyni, jako rezydenta w dziedzinie "chirurgia ogólna" obejmował:

- realizację szkolenia specjalizacyjnego zgodnie z programem specjalizacji pod kierunkiem kierownika specjalizacji;

- nabycie wiedzy w zakresie określonym w programie specjalizacji;

- nabycie umiejętności praktycznych określonych w programie specjalizacji;

- nabycie umiejętności nawiązywania właściwych relacji (w tym komunikacji interpersonalnej) z pacjentami i Ich bliskimi;

- doskonalenie postawy etycznej zgodnej z Kodeksem Etyki Lekarskiej;

- nabycie umiejętności dalszego, ciągłego doskonalenia zawodowego;

- uzyskanie uprawnień do zdawania Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego;

- opiekę nad chorymi i odpowiedzialność za należyte jej wykonanie;

- prowadzenie dokumentacji lekarskiej zgodnie z obowiązującymi przepisami;

- zlecanie badań, zabiegów diagnostycznych i leczniczych;

- asystę przy wykonywaniu zabiegów i procedur medycznych określonych programem specjalizacji;

- samodzielne wykonywanie zabiegów lub procedur medycznych określonych programem specjalizacji pod nadzorem specjalisty;

- pełnienie dyżurów zgodnie z programem specjalizacji;

- udział w kursach obowiązkowych do specjalizacji;

- systematyczne samokształcenie;

- korzystanie z aktualnych podręczników I czasopism naukowych, a także z innych źródeł wiedzy wskazanych przez kierownika specjalizacji;

- udział w wydarzeniach edukacyjnych: konferencjach, warsztatach, posiedzeniach naukowych, seminariach;

- realizację staży kierunkowych w jednostkach akredytowanych w Ilości zgodnej z programem specjalizacji.

Natomiast zakres obowiązków Wnioskodawczynl jako specjalisty chirurgii ogólnej będzie obejmował:

- samodzielne decydowanie o wyborze metody leczenia i wyborze badań diagnostycznych;

- wykonywanie zabiegów bez konieczności nadzoru Innego specjalisty;

- odpowiedzialność za należyte wykonanie zabiegu, przeprowadzenie procesu diagnostyczno-leczniczego;

- nadzór nad pracą i zabiegami wykonywanymi przez rezydentów, stażystów, studentów;

- kształcenie rezydentów, stażystów, studentów;

- pełnienie dyżurów jako "szef dyżuru", który nadzoruje działania innych dyżurnych;

- prowadzenie obchodów lekarskich;

- podział pracy w zespole lekarskim;

- wydawanie zleceń lekarskich 1 Ordynacja leków;

- konsultacje specjalistyczne w ramach Innych oddziałów i szpitalnego oddziału ratunkowego.

Odpowiedzialność zawodowa lekarza specjalisty kształtuje się zupełnie inaczej niż lekarza rezydenta. Lekarz specjalista samodzielnie wykonuje specjalistyczne świadczenia zdrowotne I ponosi z tego tytułu pełną odpowiedzialność. Natomiast lekarz rezydent świadczy pracę pod kierownictwem lekarza posiadającego specjalizację. Czynności wykonywane przez rezydenta są nadzorowane przez lekarza specjalistę. Zgodnie zobowiązującymi w tym zakresie przepisami lekarz rezydent nie może podejmować samodzielnych decyzji I jest zobowiązany konsultować wszystkie swoje decyzje z innym lekarzem specjalistą. Lekarz specjalista ma natomiast prawo do dokonywania samodzielnych ocen sytuacji i podejmowania decyzji odnośnie leczenia pacjenta.

Należy też podkreślić, że lekarz rezydent dopiero uczy się prawidłowo stawiać diagnozy, planować sposób leczenia pacjenta i przewidywać dalsze sytuacje w leczeniu. Od momentu uzyskania stosownych kwalifikacji Wnioskodawczym ponoś, pełną odpowiedzialność za wykonywane przez siebie czynności z zakresu chirurgii ogólnej. Ponadto odpowiada również za wykonywane czynności przez innych lekarzy rezydentów, którzy będą wykonywać je pod jej nadzorem. Może również pełnić rolę kierownika specjalizacji innych rezydentów.

Wnioskodawczym na podstawie umowy w ramach działalności gospodarczej, która została zawarta z jej dotychczasowym pracodawcą, będzie ponosić odpowiedzialność za szkody powstałe z przyczyn leżących po jej stronie, a w szczególności wynikających z: -niewykonania lub niewłaściwego wykonania świadczenia zdrowotnego,

- przedstawienia danych stanowiących podstawę rozliczenia niezgodne ze stanem 'niegodzenia dokumentacji medycznej pacjenta lub prowadzenia jej w sposób nieterminowy, nieprawidłowy i niekompletny, w szczególności w odniesieniu do szpitalnego systemu informatycznego,

- braku realizacji zaleceń pokontrolnych.

Będzie również ponosić odpowiedzialność za jakość i skutki wykonywanych świadczeń zdrowotnych oraz odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu roszczeń za szkody wyrządzone pacjentom w związku z udzielanymi świadczeniami lub zaniechaniem ich Wypadku orzeczenia o odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu udzielającego Wnioskodawczym zamówienia tytułu roszczeń za szkody wyrządzone pacjentom w związku z udzielanymi świadczeniami lub zaniechaniem ich udzielania, udzielającemu zamówienia będzie przysługiwał regres w stosunku do Wnioskodawczym w przypadku udowodnienia jej.

Kolejną ogromną różnicą między lekarzem rezydentem oraz lekarzem specjalistą jest źródło pochodzenia środków finansowych na ich wynagrodzenia. Wynagrodzenie za okres rezydentury, tj. za okres kształcenia przyszłego lekarza specjalisty, finansowane jest ze środków budżetu państwa. Natomiast wynagrodzenie za świadczone przez lekarza specjalistę usługi w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej finansowane jest ze środków podmiotu leczącego.

W przedstawionym stanie faktycznym zaistniał następujący problem: Czy w związku rozpoczęciem wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej Wnioskodawczym ma prawo zgłosić się do ubezpieczeń społecznych, korzystając z ulgi na start przez pierwszych sześć miesięcy prowadzenia działalności zgodnie z art. 18 ustawy prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.) oraz z obniżonych, preferencyjnych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przez kolejne 24 miesiące kalendarzowe zgodnie z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.).

We własnym stanowisku w sprawie Wnioskodawczym zauważa, ze prawo do preferencji w podleganiu ubezpieczeniom społecznym nie przysługuje osobom, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy czynności wchodzące w zakres wykonywanych w ramach stosunku pracy. W ocenie Wnioskodawczym, me zachodzi powyższa okoliczność, ponieważ okres rezydentury i sposób zatrudnienia był regulowany stosownymi rozporządzeniami ministra zdrowia i dotyczył zatrudnienia jako lekarza na z góry określonych przez rozporządzenia zasadach i warunkach oraz określonym celu, kształcenia lekarza rezydenta przez lekarzy specjalistów. Czyli czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej różnią się od okresu szkolenia specjalizacyjnego zarówno pod względem zakresu wykonywanych świadczeń, obowiązków, odpowiedzialności i finansowania jego wynagrodzenia. Zakres wykonywanych przez nią jako lekarza rezydenta czynności oraz rodzaj posiadanych uprawnień medycznych był inny od czynności oraz uprawnień, jakie wykonuje jako przedsiębiorca - lekarz specjalista. Rezydentura to forma kształcenia w czasie wykonywania obowiązków związanych z pracą na rzecz jednostki, w której odbywa się specjalizację, i jest to możliwe tylko w akredytowanych ośrodkach.

Warunkiem koniecznym do tego, aby być lekarzem specjalistą (w tym chirurgiem ogólnym) jest odbycie stażu specjalizacyjnego, zgodnie z ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Obecne rozwiązania prawne w tym zakresie ustanawiają rezydenturę, jako szczególny rodzaj umowy o pracę, ponieważ ma ona na celu przygotowanie do wykonywania zawodu lekarza specjalisty i jest warunkiem uzyskania możliwości Jego samodzielnego wykonywania. Praca na etacie rezydenta nie jest samodzielną pracą na nea pracodawcy. Na podstawie umowy zawartej w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawczym będzie swoje obowiązki wykonywać w pełni samodzielnie, bez jakiegokolwiek bezpośredniego nadzoru i z zachowaniem swobody wyboru metod diagnostycznych oraz terapeutycznych. Będzie ponosić pełne ryzyko gospodarcze, łącznie z regresem ze strony udzielającego zamówienie.

Tym samym nie można klasyfikować świadczonych przez Wnioskodawczynię w ramach działalności gospodarczej usług medycznych na rzecz szpitala, w którym była zatrudniona jako rezydent, jako wykonywanie takich samych usług na rzecz byłego pracodawcy, bowiem zakres tych usług ma inny charakter i polega na świadczeniu usług medycznych samodzielnie I na własną odpowiedzialność, jako samodzielny lekarz, z prawem kształcenia rezydentów, stażystów, studentów.

Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie sądowym, lekarz specjalista wykonuje inne czynności niż lekarz w trakcie szkolenia: stażysta lub rezydent. Na dowód stanowiska sądów można przytoczyć poniższe orzeczenia.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 8 lutego 2018 r., sygn. akt III AUa 1468/17:

"Mając na uwadze istotę odbywania lekarskiej specjalizacji, która ma przygotować do wykonywania zawodu lekarza specjalisty oraz fakt, iż lekarz rezydent podejmuje jedynie czynności określone w ramach ustawowo określonego programu specjalizacji lekarskiej, oczywista jest różnica między czynnościami wykonywanymi przez lekarza specjalistę, a czynnościami wykonywanymi przez lekarza rezydenta w trakcie odbywania przez niego szkolenia specjalizacyjnego. Rezydentura jest jedynie etapem w karierze zawodowej lekarza, formą stażu zawodowego mającego na celu naukę zawodu i przygotowanie zawodowe do pełnienia samodzielnej funkcji lekarza o określonej specjalizacji (...)

Wykładni normy art. 18a ustawy systemowej (o systemie ubezpieczeń społecznych) dokonał Sąd Najwyższy w motywach uchwały z dnia 10 kwietnia 2013 r. (II UZP 184/12), wskazując, iż zasadniczym pozytywnym celem przyjętego w jej treści rozwiązania było zmniejszenie obciążeń wynikających z obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 18a ust. 1 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy) osób rozpoczynających działalność gospodarczą 1 w konsekwencji do przeznaczania zaoszczędzonych w ten sposób kwot na rozwój tej formy zarobkowania. Natomiast negatywnym celem przyjętej regulacji było zapobieżenie niewłaściwemu wykorzystywaniu tej ulgi (niezgodnym z intencją ustawodawcy) w przypadku przekształcenia stosunku pracy w umowy cywilnoprawne i przechodzenia pracowników na tzw. «samozatrudnienie». Powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych Innych ustaw (wprowadzającej analizowaną regulację). Sąd Najwyższy trafnie wskazał, iż przepis art. 18a nie może mieć zastosowania wyłącznie w sytuacji, gdy doszło docelowego rozwiązania stosunku pracy przede wszystkim w interesie pracodawcy, który mając zabezpieczone wykonanie tego samego zakresu czynności, uwalniałby się od płacenia składki na ubezpieczenie społeczne za pracownika. Podkreślił przy tym, że ulga ta nie wiąże się ze zwiększonymi wydatkami dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ wskutek indywidualizacji 'wysokości świadczeń emerytalno-rentowych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, przedsiębiorcy, opłacając przez wskazany okres niższą składkę, wypracują sobie niższe świadczenie emerytalno-rentowe, bowiem wysokość przyznawanego świadczenia jest ściśle związana z kwotą składek odprowadzanych do systemu. Innymi słowy, czasowe odprowadzanie niższej składki odnosi jedynie skutek względem przyszłego świadczenia emerytalno-rentowego ubezpieczonego.

Zatem, należy powtórzyć za Sądem Najwyższym, iż zestawienie przesłanki negatywnej zastosowania obniżonej składki w postaci wymogu, że podjęta działalność nie może być wykonywana na rzecz byłego pracodawcy, gdy czynności wykonywane w ramach stosunku pracy wchodzą w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, ma za zadanie przeciwdziałać sytuacjom, w których pracodawcy wymuszaliby na pracownikach rozwiązanie stosunku pracy, a następnie rozpoczęcie działalności gospodarczej (w warunkach samozatrudnienia) i prowadzenie jej w oparciu o obowiązki (czynności) realizowane w ramach stosunku pracy. Sąd Najwyższy słusznie przy tym konkluduje, że tylko tak rozumiany cel uzasadnia ograniczenie stosowania obniżonej składki w odniesieniu do niektórych osób, które po raz pierwszy podejmują działalność gospodarczą. (...) Zasługujący na akceptację wywód Sądu pierwszej instancji wzmocnić należy dodatkowymi argumentami, których dostarcza dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego. I tak, w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r. słusznie wskazano na szczególny status lekarzy rezydentów, który wynika z państwowej polityki zatrudnienia 1 kształcenia lekarzy, której zasadniczym celem jest uzyskanie wysokospecjalistycznej kadry medycznej na potrzeby polskiego systemu ochrony zdrowia. Status ten jest bowiem konsekwencją realizacji tej polityki, o czym świadczy także 1 to, że od 2009 r. rezydentury są finansowane przez ministra właściwego do spraw zdrowia ze środków Funduszu Pracy (por. uzasadnienie wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 232/10). O szczególnym znaczeniu rezydentury wypowiadał się także Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 6 września 2005 r. (I PK 5/05), w którym stwierdził, że umowa zawierana z rezydentem - aczkolwiek czasowa - jest instrumentem służącym uzyskaniu specjalizacji i czynnikiem stabilizującym jego status. Przyjęta konstrukcja (finansowanie ze środków Funduszu Pracy tej formy specjalizacji) ma prowadzić do zapewnienia specjalistów w priorytetowych specjalnościach medycznych.

Powyższa argumentacja o charakterze funkcjonalnym, powtarzana jest również w orzecznictwie prawno-pracowniczym dotyczącym roszczeń z zakresu przeciwdziałania dyskryminacji płacowej lekarzy specjalistów, odnoszących wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia za pracę do zarobków osiąganych przez lekarzy rezydentów. Również w tego typu sprawach Sąd Najwyższy wskazywał, iż zróżnicowanie wynagrodzeń tych dwóch grup zawodowych (na korzyść rezydentów) wynika z odmiennego statusu rezydentów, będącego konsekwencją konkretnej polityki zatrudnienia, nakierowanej na podnoszenie kwalifikacji zawodowych lekarzy (por. uzasadnienie wyroku z dnia 26 marca 2013 r., II PK 330/12)".

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie - VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 15 czerwca 2022 r., sygn. akt VI U 55/22:

"Lekarz stażysta nie ma przy tym swobody w zakresie odbywania stażu - do jego odbycia jest bowiem kierowany w drodze uchwały właściwej okręgowej rady lekarskiej (art. 15d ust. 1 wskazanej ustawy (o zawodach lekarza i lekarza dentysty]), a czas jego odbywania i nawet termin rozpoczęcia są narzucone odgórnie (staż nie może być krótszy niż 12 miesięcy, a termin jego rozpoczęcia musi przypadać albo na 1 marca, albo na 1 października - art. 15 ust. 7 i 8 ustawy). Ponadto, w art. 15b ustawy precyzyjnie określono szczegółowe zasady odbywania tego stażu, w tym zakres uprawnień lekarza stażysty * odbiegający znacznie od uprawnień lekarza, który staż juz odbył. Koniecznym jest przy tym podkreślenie, iż prawo wykonywania zawodu lekarza ma taka osoba, która spełni przewidziane ustawą (art. 5) warunki - jednym z nich jest zaś właśnie odbycie wymaganego ustawą stażu.

Zdaniem sądu orzekającego w niniejszej sprawie, przepisy dotyczące umowy o pracę na czas określony zawieranej z lekarzem w ramach odbywania stażu, są przepisami szczególnymi w stosunku do przepisów Kodeksu pracy, normujących ten typ umowy, a umowa z lekarzem stażystą jest szczególnym rodzajem umowy na czas określony (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 6 września 2005 r., I PK 5/05). Przede wszystkim terminowa umowa o pracę jest istotnym składnikiem stażu, stanowiącym, jak wynika z art. 15a ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza, jej element pojęciowy. Zawierana jest na podstawie skierowania okręgowej rady lekarskiej, co Istotnie osłabia podstawową zasadę wolności stosunku pracy. Czas jej trwania został ściśle powiązany z czasem trwania szkolenia, narzuconego odgórnie, niezależnie od faktycznej wiedzy i predyspozycji danej osoby. Wynika stąd, że w zamiarze prawodawcy umowa o pracę na czas określony jest instrumentem służącym uzyskaniu prawa wykonywania zawodu przez stażystę i czynnikiem stabilizującym jego status, poprzez zagwarantowanie mu pewności zatrudnienia przez cały czas trwania stażu. Taki cel umowy o pracę ze stażystą - zasadniczo odmienny od celu ujętego vi treści art. 22 § 1 k.p., pod postacią wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy I pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie oznaczonym przez pracodawcę - wynika również z całej konstrukcji tej formy stażu. Ponadto, tego rodzaju umowa nie jest wynagradzana przez pracodawcę (art. 22 § 1 k.p.), lecz finansowana ze środków publicznych na podstawie umowy między ministrem zdrowia, a marszałkiem województwa (art. 151 ustawy). (...)

W ślad za Sądem Najwyższym (vide: uzasadnienie uchwały w sprawie II UZP 2/13) trzeba zatem w tym miejscu przypomnieć, iż ratio legis art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej było przeciwdziałanie rozwiązywaniu umów o pracę w celu podjęcia działalności pozarolniczej we «współpracy» z dotychczasowym pracodawcą, przy czym ustawodawca zastosował tu konstrukcję swego rodzaju domniemania, że tego typu «zmowa» była, jeżeli jednocześnie zachodziło powiązanie czasowe obu form działalności (na przestrzeni 2 lat) oraz powiązanie zakresu czynności obu tych form działalności. Biorąc zatem pod uwagę cel stażu lekarza i lekarza dentysty i różnice w statusie zawodowym lekarza stażysty bez prawa do wykonywania zawodu i lekarza po odbytym stażu, legitymującym się już prawem wykonywania zawodu, można ogólnie wskazać, że staż służy przygotowaniu zawodowemu osoby posiadające) wyższe wykształcenie medyczne do wykonywania samodzielnie zawodu lekarza. Gdy weźmie się pod uwagę, że przyczyną wprowadzenia przesłanki wyłączającej zastosowanie obniżonej składki określonej w art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej jest przeciwdziałanie wymuszonemu samozatrudnieniu w miejsce umowy o pracę, trzeba zatem przyjąć, że w odniesieniu do lekarzy po odbytym stażu, podejmujących działalność gospodarczą we współpracy z podmiotem, u którego odbywali staż (niefinansowany ze środków tego podmiotu), nie zachodzi przesłanka wyłączająca prawo do zastosowania obniżonej składki. «Czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej!)), które uniemożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą to bowiem - jak wskazał Sąd Najwyższy - czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy. Gdy się weźmie pod uwagę cel stażu lekarskiego, obowiązki i uprawnienia lekarza stażysty, można skonstatować zasadniczą różnicę między czynnościami wykonywanymi przez lekarza mającego prawo wykonywania zawodu a czynnościami wykonywanymi przez lekarza stażysty w trakcie odbywania przez niego stażu. Przede wszystkim staż jest bowiem jedynie etapem w karierze zawodowej medyka, formą swego rodzaju «aplikacji» Qak w przypadku prawników), mającej na celu de facto naukę zawodu i przygotowanie zawodowe do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza, a odbywania stażu nie sposób uznać za wykonywanie zawodu lekarza, skoro w myśl normy art. 2 ust. 1 I 2 ustawy o zawodzie lekarza, polega ono na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób I zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich".

Uzupełniając wniosek pismem doręczonym dnia 11 marca 2024 r. wnioskodawczym wskazała, że w jej opinii przysługuje jej prawo do skorzystania z ulgi na start oraz prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej uznać należy za nieprawidłowe w przedmiocie:

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego Indywidualnej sprawie (interpretacja Indywidualna).

Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje Interpretacje Indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

Jednocześnie w myśl art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców - przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje je) na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu niniejszej ustawy osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Z powyższego wynika, że osoba rozpoczynająca wykonywanie działalności gospodarczej po raz pierwszy lub po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności i nie wykonująca w ramach tej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności wykonywanych uprzednio w ramach stosunku pracy, przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia tej działalności nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tzw. ulga na start).

W myśl natomiast art. 18a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które: prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność a także wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Jednocześnie zgodnie z art. 18aa ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36. Mając na uwadze brzmienie powyżej wskazanych przepisów zauważyć należy, że zarówno art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, jak i art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uzależniają możliwość skorzystania przez przedsiębiorcę z tzw. ulgi na start (tj. braku obowiązku ubezpieczeń społecznych w okresie pierwszych 6 miesięcy), jak i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, od spełnienia przesłanki niewykonywania w ramach prowadzonej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności tożsamych do uprzednio (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywanych w ramach stosunku pracy.

Powyższe oznacza, iż zakres czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może choćby częściowo pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Należy zaznaczyć w tym miejscu, że wystarczy aby zakres wykonywanej przez daną osobę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy choćby w części pokrywał się z czynnościami wykonywanymi w ramach łączącego ją uprzednio z tym pracodawcą stosunku pracy, żeby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie miała prawa do ulgi na start, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców oraz do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w rybie art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Dopiero, gdy wykonywana w ramach prowadzonej działalności praca ma zupełnie inny charakter, niż zakres czynności świadczonych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - osoba prowadząca działalność może skorzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie Zakład zaznacza, ze w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie ma możliwości oceny czy czynności wchodzące w zakres wykonywanej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej w tym również, które zamierza świadczyć na rzecz byłego pracodawcy są całkowicie różne od czynności jakie ww. wykonywał uprzednio w ramach umowy o pracę, wobec powyższego opiera się na informacjach zawartych w treści złożonego wniosku o interpretację indywidualną oraz pisma uzupełniającego.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczym współpracuje w ramach nowo rozpoczętej działalności gospodarczej wykonując usługi jako lekarz specjalista dla podmiotu, u którego była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w ramach odbywania stażu lekarza rezydenta. Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego nie wynika Jednoznacznie, że zakres obowiązków wykonywanych uprzednio przez lekarza rezydenta w ramach stosunku pracy jest całkowicie odmienny od czynności, które są/będą wykonywane w ramach prowadzonej przez lekarza specjalistę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy. Z wniosku i dokonanego uzupełnienia wynika raczej, że głównym kryterium różnicującym te czynności jest samodzielność ich wykonywania, odpowiedzialność ponoszona za szkody powstałe z przyczyn leżących po stronie lekarza oraz źródło pochodzenia środków finansowych na wynagrodzenia.

Brak jest więc w oparciu o informacje przekazane przez przedsiębiorcę podstaw do przyjęcia, iż czynności wykonywane przez lekarza rezydenta w ramach umowy o pracę, całkowicie różnią się od czynności wykonywanych przez lekarza specjalistę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a fakt braku samodzielności podczas wypełniania obowiązków pracowniczych nie świadczy jeszcze o braku tożsamości tych działań z czynnościami wykonywanymi następnie przez byłego pracownika w ramach działalności gospodarczej.

W konsekwencji, w sytuacji gdy zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego wykonywana jest działalność choćby w części pokrywa się z zakresem czynności wykonywanych uprzednio przez pracownika, warunek braku tożsamości czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy i działalności gospodarczej nie zostanie spełniony.

W tym miejscu należy podkreślić, że Sąd Najwyższy w wyroku z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09), wskazał, iż (...) usługi zdrowotne (w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego) świadczone przez lekarza prowadzącego działalność gospodarcza (zawodową) w formie indywidualnej praktyki lekarskiej na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia wysokości składki na zasadach opisanych w art. 18a ustawy systemowej, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy (...). W ocenie Sądu Najwyższego, (...wykonywanie, przez lekarza prowadzącego Indywidualną praktykę lekarską działalności gospodarczej (zawodowej) na rzecz byłego pracodawcy, w postaci świadczenia usług zdrowotnych nie może być uznane, z powodu uzyskania kwalifikacji do samodzielnego wykonywania tych czynności, za nieodpowiadające czynnościom wykonywanym przez tego lekarza w ramach stosunku pracy, w sytuacji, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej i wcześniej wykonywanej umowy o pracę są tożsame. Dopiero ustalenie, że świadczone w ten sposób usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne.

Również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (III AUa 1263/14), stwierdził, że (...) jedynie ze wzglądu na okoliczność braku uprawnień wnioskodawcy do wykonywania tych czynności samodzielnie, wobec ustawowego wymogu odbycia stażu będącego niezbędnym elementem doskonalenia zawodowego lekarzy, usługi medyczne świadczone były pod nadzorem lekarza dentysty posiadającego pełne uprawnienia do wykonywania zawodu. W ocenie Sądu Apelacyjnego sama ta okoliczność nie przesądza, iż Wnioskodawca wykonywał inne czynności z zakresu opieki zdrowotnej - stomatologicznej, niż czynności świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na rzecz tego podmiotu. Ponadto Sąd Apelacyjny zauważył, że usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologa prowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażysty na podstawie umowy o pracę, należy kwalifikować zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011. Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą lekarz stomatolog prowadzący indywidualną praktykę nie świadczy innych usług z zakresu ochrony zdrowia od lekarza dentysty stażysty. Z kolei z przedstawionego przez wnioskodawcę we wniosku stanu faktycznego nie wynika, aby czynności z zakresu opieki dentystycznej świadczenie w czasie stażu i później w ramach wykonywanej praktyki lekarskiej w przeważającym zakresie się nie pokrywały.

W świetle powyższego przedsiębiorca, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą oraz w ramach tej działalności wykonuje usługi na rzecz byłego pracodawcy, które chociażby w części pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy - nie jest uprawniony do skorzystania z tzw. "ulgi na start", o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, a w konsekwencji począwszy od dnia nawiązania współpracy z byłym pracodawcą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Jednocześnie, z uwagi na zawarte w art. 18a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tożsame do powyższych, przesłanki skutkujące brakiem prawa do opłacania przez wnioskodawcę składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przedsiębiorca w związku z nawiązaniem współpracy z byłym pracodawcą nie będzie również uprawniony do deklarowania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru określonej w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w sytuacji, gdy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej będzie wykonywał usługi na rzecz byłego pracodawcy, które chociażby w części pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w ramach stosunku pracy.

Biorąc pod uwagę, że Wnioskodawczym nie wykazała różnic w czynnościach wykonywanych wcześniej na rzecz byłego pracodawcy jako lekarz rezydent w ramach zatrudnienia na etacie od tych wykonywanych obecnie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wskazała, że zasadniczym kryterium różnicującym te czynności jest brak niezależności i samodzielności ich wykonywania w ramach umowy o pracę, nie można uznać, że w przedmiotowej sprawie zachodzą przesłanki uprawniające przedsiębiorcę do zastosowania tzw. "ulgi na strat" oraz prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.