DI/100000/43/1023/2015 - Nieuwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kwoty odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które mają zostać wypłacone byłemu pracownikowi w ramach ugody sądowej.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...) z dnia 3 września 2015 r., złożonym w dniu 7 września 2015 r. w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kwoty odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które mają zostać wypłacone byłemu pracownikowi w ramach ugody sądowej na podstawie art. 444 § 1 k.c. oraz art. 445 k.c.

Dnia 7 września 2015 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 3 września 2015 r. złożony przez przedsiębiorcę (...) z siedzibą w o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 02.10.2015 r. doręczonym dnia 05.10.2015 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, iż był pracodawcą pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy. Były pracownik wnioskodawcy złożył do Sądu Okręgowego w pozew o zapłatę określonej kwoty z tytułu odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała i zadośćuczynienia za krzywdę. Wnioskodawca i powód osiągnęli porozumienie w zakresie warunków ugody sądowej, którą mają zamiar zawrzeć w celu polubownego zakończenia ww. sprawy sądowej. Wątpliwości przedsiębiorcy budzi to, czy kwota, którą na podstawie tej ugody wnioskodawca wypłaci byłemu pracownikowi tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia będzie stanowić podstawę wymiaru składek na powszechne ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, a co za tym idzie, czy należy od tych świadczeń odprowadzić składki na powyższe ubezpieczenia.

We własnym stanowisku w sprawie przedsiębiorca wskazuje, iż odszkodowanie za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała i zadośćuczynienia za doznaną z tego powodu krzywdę nie stanowią podstawy wymiaru składek na powszechne ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, a w konsekwencji, że nie trzeba odprowadzić od tych świadczeń składek na powyższe ubezpieczenia. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi - co do zasady i w zakresie objętym niniejszą sprawą - przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9. Przepis ten stanowi, że pojęcie "przychód" oznacza przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania.

Wnioskodawca podkreśla, że na kwotę, którą wnioskodawca zamierza wypłacić byłemu pracownikowi na podstawie planowanej ugody sądowej składają się dwa elementy, tj.:

- odszkodowanie za różnego rodzaju szkody materialne (koszty leczenia, koszty dodatkowej opieki, koszty transportu medycznego, itp.) poniesione na skutek uszkodzenia ciała, którego to odszkodowania były pracownik domaga się na podstawie przepisu art. 444 § 1 k.c.;

- zadośćuczynienie za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, którego to świadczenia były pracownik domaga się na podstawie art. 445 k.c.

W związku z powyższym, w opinii przedsiębiorcy w omawianej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniami, które nie mieszczą się w którymkolwiek z rodzajów przychodów wymienionych w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W szczególności_;nie występuje tu przypadek przychodu z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Mimo, że do uszkodzenia ciała doszło w związku z wykonywaniem pracy, świadczenia, których domaga się od wnioskodawcy były pracownik mają charakter całkowicie samodzielny i oderwany od stosunku pracy. Ich źródłem są przepisy Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy. Mają one związek wyłącznie z faktem uszkodzenia ciała, a nie z faktem świadczenia pracy. Roszczenie o takie świadczenia ma charakter wyłącznie cywilnoprawny, czego przejawem jest, że dochodzone są przed sądem cywilnym, a nie przed sądem pracy.

Dalej przedsiębiorca wskazuje, że analogiczne stanowisko zajął Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie, który w sprawie nr WPI/200000/451/1496/2013 dotyczącej przypadku bardzo zbliżonego do omówionego w niniejszym wniosku, uznał za prawidłowe stanowisko polegające na nieuwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne kwoty wypłaconego byłemu pracownikowi zadośćuczynienia z powodu wypadku przy pracy. Uzupełniając wniosek pismem z dnia 2 października 2015 r. wnioskodawca wskazał, że w jego ocenie kwota odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwota zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które mają zostać wypłacone byłemu pracownikowi nie będą stanowić przychodu z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto przedsiębiorca zaznaczył, że w wyroku z dn. 26.03. 1993 r. w sprawie III SA 2219/92 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że "o tym, czy świadczenie jest przychodem ze stosunku pracy (...) decyduje okoliczność, czy może je otrzymać wyłącznie pracownik (...), czy także inna osoba, nie związana (...) z pracodawcą". Pogląd ten zyskał aprobatę w orzecznictwie i jest kontynuowany do dziś (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 03.12.2013 r. w sprawie I SA/Gd 1296/13). Dalej wnioskodawca wskazuje, że nie ulega wątpliwości, że świadczenie w postaci odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwota zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała może być uzyskane przez każdą osobę, która dozna tego typu szkód, niezależnie od tego, czy jest pracownikiem, czy też nie. Fakt, że w niniejszej sprawie do uszkodzenia ciała doszło na skutek wypadku przy pracy ma znaczenie drugorzędne. Osoba poszkodowana mogłaby dochodzić ww. świadczeń od wnioskodawcy również wtedy, gdyby do wypadku doszło przy braku umowy o pracę między tymi dwoma podmiotami, tj. np. w trakcie wizyty poszkodowanego u wnioskodawcy w związku z negocjacjami handlowymi kontrahentów. Innymi słowy, w przeciwieństwie do świadczeń takich jak ekwiwalent za urlop, wynagrodzenie za pracę, odszkodowania za tzw. mobbing i inne, które są immanentnie związane ze stosunkiem pracy (nie mogą powstać bez istnienia stosunku pracy), świadczenia w postaci odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała mogą być dochodzone przez kogokolwiek. Wnioskodawca podkreśla, iż dochodzenie tych świadczeń następuje na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kwoty odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które mają zostać wypłacone byłemu pracownikowi w ramach ugody sądowej na podstawie art. 444 § 1 k.c. oraz art. 445 k.c. uznać należy za prawidłowe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, iż przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Jednoznaczny sposób ujęcia w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji, uniemożliwia Zakładowi wydanie interpretacji w sprawach dotyczących m in.: rozstrzygnięcia czy dany składnik wynagrodzenia stanowi przychód ze stosunku pracy. Jak stanowi art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.). Dlatego też Zakład wydając interpretację w danej sprawie poprzestaje na oświadczeniu wnioskodawcy, iż świadczenia o których stanowi wniosek stanowią bądź nie stanowią przychodu pracownika ze stosunku pracy, traktując takie oświadczenie jako element stanu faktycznego.

W trybie wydawania pisemnych interpretacji brak jest możliwości dokonywania oceny konkretnych działań przedsiębiorcy pod kątem prawidłowości lub nieprawidłowości danego postępowania, organ nie ma również obowiązku przedstawiania prawidłowego sposobu działania w danej sprawie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest, na gruncie ww. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zobligowany jedynie do oceny przedstawionego przez przedsiębiorcę stanowiska - dokonanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisów prawa mających zastosowanie na tle zaistniałego stanu faktycznego.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego^ rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Dla rozstrzygnięcia, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji czy powstaje obowiązek opłacania składek m.in. na te ubezpieczenia, decydujące znaczenie ma, czy dla celów podatkowych zostanie on zakwalifikowany jako przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Jeśli więc określone świadczenie (składnik wynagrodzenia) nie stanowi przychodu ze stosunku pracy, to nie istnieje z tego tytułu obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Przedsiębiorca w piśmie z dnia 2 października 2015 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku o wydanie pisemnej interpretacji z dnia 3 września 2015 r. wskazał, że kwota odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwota zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które zostaną wypłacone byłemu pracownikowi w ramach ugody sądowej nie będą stanowić przychodu z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W związku z powyższym stanowisko wnioskodawcy, wskazujące na brak obowiązku uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne kwoty odszkodowania za szkody poniesione na skutek uszkodzenia ciała oraz kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek uszkodzenia ciała, które mają zostać wypłacone byłemu pracownikowi w ramach ugody sądowej na podstawie art. 444 § 1 k.c. oraz art. 445 k.c. uznać należy za prawidłowe.

Jednocześnie w odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego wskazać należy, iż zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Na marginesie należy podkreślić, iż w postępowaniu wszczętym wskutek wniesienia wniosku Zakład zobligowany jest wydać interpretację jedynie treści przepisów prawa co do zakresu i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku, nie może podważać stanu faktycznego, uzupełniać go, zmieniać w oparciu o inne źródła, czy też wiedzę znaną organowi z urzędu.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.