Selera Paweł, Transakcje wewnątrzwspólnotowe w VAT. Analiza praktyczna

Praca Transakcje wewnątrzwspólnotowe w VAT. Analiza praktyczna jest w swych założeniach kompleksowym komentarzem do przepisów dotyczących opodatkowania VAT transakcji wewnątrzwspólnotowych. Książka jest także swego rodzaju kompendium, w którym przedstawiono w sposób wyczerpujący skutki, jakie wywołuje na gruncie VAT obrót towarowy pomiędzy państwami UE. Autor koncentruje się zwłaszcza na zagadnieniach budzących najwięcej wątpliwości w praktyce opodatkowania, w szczególności w obszarach, gdzie istnieją rozbieżności pomiędzy interpretacjami Ministra Finansów a orzecznictwem sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W opracowaniu, oprócz analizy polskiej ustawy o VAT, dokonano wnikliwej analizy przepisów prawa unijnego (przede wszystkim dyrektywy 2006/112). Praca często odwołuje się do orzecznictwa TSUE i polskich sądów administracyjnych. Przedstawiono zwłaszcza szczegółowe opracowanie wyroków bezpośrednio dotyczących opodatkowania VAT transakcji wewnątrzwspólnotowych. Rozważania wzbogacono wieloma odwołaniami do interpretacji Ministra Finansów, szczególnie tych najnowszych.

W celu zapewnienia przejrzystości rozważań i łatwiejszego zrozumienia podejmowanych zagadnień książka ilustrowana jest licznymi przykładami praktycznymi. Rozdział poświęcony transakcjom łańcuchowym oraz trójstronnym opatrzono także dużą liczbą schematów, pozwalających na lepsze zrozumienie istoty komentowanych regulacji.

Publikacja, pomimo iż ma przede wszystkim walor praktyczny, została uzupełniona również o rozważania teoretyczno-prawne, co jednak nie czyni z niej opracowania akademickiego. Jej adresatami są przede wszystkim praktycy, doradcy podatkowi oraz pracownicy działów księgowo-finansowych, którzy w różnym zakresie stykają się z problematyką obrotu towarowego pomiędzy państwami UE. Niewątpliwie książka może być przydatna również dla osób, które pragną poszerzyć swoją wiedzę z zakresu VAT, zwłaszcza studentów studiów prawniczych i ekonomicznych.

Charakter pracy i założenia, którymi kierowano się podczas jej tworzenia, rzutują bezpośrednio na jej układ. Składa się ona z pięciu rozdziałów.

Rozdział I pt. Geneza i istota transakcji wewnątrzwspólnotowych jest wprowadzeniem do konkretniejszych rozważań. Przedstawiono w nim genezę transakcji wewnątrzwspólnotowych i ich najważniejsze cechy. W ramach rozdziału I zaprezentowano również założenia systemu docelowego (definitywnego), który ma (miał) być wdrożony w zakresie obrotu towarowego pomiędzy państwami UE.

Rozdział II otwiera pierwszą szczegółową część pracy i jest w całości poświęcony problematyce związanej z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów (WDT). Wyjaśniono w nim sam charakter i przesłanki warunkujące zaistnienie WDT. W szczególności obszernie omówiono istotę i charakter dowodów, którymi musi dysponować podatnik VAT, aby mógł zakwalifikować dane zdarzenie jako WDT. Zwrócono uwagę na najnowsze orzecznictwo oraz stanowisko MF w tym zakresie. W ramach rozdziału II szczególny nacisk położono też na funkcjonowanie systemu VIES, problemy związane z brakiem aktualności danych zawartych w tej bazie oraz tzw. dostawę nietransakcyjną (wewnątrzwspólnotowe przemieszczenie towarów). Odrębnie przedstawiono kwestie podstawy opodatkowania oraz obowiązku podatkowego z tytułu WDT, dużo miejsca poświęcając problematyce zastosowania właściwego kursu walut, szczególnie w przypadku korekty podstawy opodatkowania.

Rozdział III jest w całości poświęcony wewnątrzwspólnotowemu nabyciu towarów (WNT). Na początku przedstawiono w nim charakterystykę WNT i przesłanki, które muszą zaistnieć, aby doszło do WNT na terytorium Polski. Obszernie omówiono przypadki, gdy WNT na terytorium Polski nie wystąpi, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. czasowych przemieszczeń. W ramach omawianego rozdziału naszkicowano również sposób funkcjonowania procedury 42xx i obowiązki polskiego podatnika w tym zakresie. Ponadto szczegółowo nakreślono problematykę podstawy opodatkowania i momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu WNT, szczególną uwagę poświęcając przy tym zagadnieniom związanym z korygowaniem podstawy opodatkowania i zastosowaniem właściwego kursu walutowego dla celów przeliczenia podstawy opodatkowania (korygowanej podstawy opodatkowania) wyrażonej w walucie obcej na zł.

Rozdział IV pt. Transakcje łańcuchowe i transakcje trójstronne jest w całości poświęcony szczególnym rodzajom dostaw, w ramach których występuje WDT i WNT. W celu zapewnienia przejrzystości rozważań oraz biorąc pod uwagę doniosłość praktyczną transakcji łańcuchowych, dedykowano im osobny rozdział. Jest on wzbogacony o liczne przykłady i schematy obrazujące przebieg transakcji. W rozdziale tym poruszono także kontrowersyjne w praktyce kwestie związane z występowaniem eksportu/importu towarów w ramach transakcji łańcuchowych, czy szerzej, udziału podatników z krajów trzecich w tego typu transakcjach. W szczególności skonfrontowano polskie regulacje z tezami płynącymi z orzecznictwa TSUE. Rozdział kończą rozważania związane z transakcjami trójstronnymi.

Przedostatni rozdział jest komentarzem do dostaw realizowanych w oparciu o magazyn konsygnacyjny. Przedstawiono w nim szczegółowo polskie regulacje oraz konsekwencje dostaw realizowanych przez polskiego podatnika do magazynu konsygnacyjnego położonego w innym kraju UE (w sytuacji, gdy w innym państwie UE funkcjonują analogiczne uproszczenia, a także w sytuacji, gdy tego typu uproszczeń brakuje).

Ostatni rozdział jest dedykowany zagadnieniom związanym z prawem do odliczenia podatku naliczonego w związku z dokonywaniem obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi. Najobszerniej przedstawiono problematykę dotyczącą wyłączeń i ograniczeń w prawie do odliczenia podatku naliczonego, odnosząc się w szczególności do ograniczonego prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia (w ramach WNT) samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, konfrontując polskie regulacje z wyrokiem TSUE z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie T.G. van Laarhoven. Do pracy dołączono również Aneks, zawierający wyciąg z ministerialnego projektu ustawy z dnia 10 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw – zaakceptowanego w dniu 20 września 2012 r. przez Stały Komitet Rady Ministrów, wraz z uzasadnieniem – w zakresie, w jakim planowana nowelizacja dotyczy transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Grafiki zamieszczone w pracy są opracowaniem autorskim.