Łoboda Marcin, Strzelec Dariusz, Kontrola przestrzegania przepisów prawa podatkowego

Rok 2017 przyniósł zmiany zarówno w zakresie samej organizacji administracji odpowiedzialnej za pobór podatków , jak i procedur służących weryfikowaniu przestrzegania przez podatników przepisów prawa podatkowego . Są one związane z nowym modelem Krajowej Administracji Skarbowej oraz zmianami w zakresie innych aktów zawierających regulacje dotyczące procedur kontrolnych.

Reformie państwowych organów podatkowych towarzyszyło pojawienie się – obok funkcjonującej kontroli podatkowej – nowej procedury kontrolnej, tj. kontroli celno-skarbowej. W ramach jednej procedury przewidzianej w dziale V ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej wykonywana będzie kontrola przestrzegania przepisów prawa podatkowego i dewizowego, kontrola celna oraz kontrola wyrobów akcyzowych (sprawowane wcześniej w ramach szczególnego nadzoru podatkowego), co stanowi realizację zamysłu ustawodawcy ujednolicania procedur mających zastosowanie do kontroli rozliczeń publicznoprawnych. Zakres tej procedury jest, jak widać, znacznie szerszy niż tylko weryfikacja przestrzegania przez kontrolowanych przepisów prawa podatkowego, a zawarte w niej regulacje dotyczące zasad prowadzenia kontroli, uprawnień kontrolujących, w tym uprawnień o charakterze operacyjno-rozpoznawczym i obowiązków kontrolowanych, stanowią zsyntetyzowanie kilku aktów prawnych , z jednoczesnym rozszerzeniem na pewne dotychczas nierealizowane przez organy podatkowe zadania, w szczególności w zakresie zwalczania przestępczości gospodarczej.

Celem opracowania jest przedstawienie zasad prowadzenia kontroli przestrzegania prawa podatkowego, tj. kontroli podatkowej oraz celno-skarbowej, ze wskazaniem różnic w przebiegu obu tych procedur i problemów prawnych, które występują lub mogą występować w trakcie ich stosowania. Na tym tle warto zastanowić się również, czy ustawodawca w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej rzeczywiście doprowadził do unifikacji procedury w zakresie kontroli rzetelności wywiązywania się przez podatników z obowiązków publicznoprawnych .

Praca składa się z siedmiu rozdziałów. W pierwszym rozdziale omówiono obecny kształt administracji odpowiedzialnej za pobór części danin publicznych oraz stawiane jej zadania. W tym zakresie opracowanie nie jest kompleksową analizą ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, lecz przedstawione rozważania dotyczą najistotniejszych kwestii mających znaczenie w obszarze prawa podatkowego.

Obowiązujące przepisy prawa wyróżniają kilka procedur mających znaczenie dla weryfikacji prawidłowego wywiązywania się z obowiązków podatkowych. Już w ramach samej kontroli celno-skarbowej dostrzeżemy ponadto odmienności spowodowane szczególnym przedmiotem kontroli, które dotyczą przede wszystkim przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Instytucje te różnią się celem oraz uprawnieniami organów podatkowych, jak również stopniem ich sformalizowania. Podstawowe informacje dotyczące regulacji prawnych i procedur kontrolnych zostały zawarte w rozdziale drugim.

Rozdział trzeci zawiera analizę przepisów regulujących przebieg kontroli celno-skarbowej. Nie jest to jednak kompleksowa analiza kontroli celno-skarbowej, z uwagi na dość szeroki jej przedmiot, lecz rozważania tam zawarte w znacznej mierze zostaną ograniczone do regulacji mających znaczenie przy kontroli przestrzegania przepisów prawa podatkowego.

W rozdziale czwartym przedstawiono regulacje dotyczące kontroli podatkowej, ze szczególnym uwzględnieniem tych problemów, które na przestrzeni lat powstały na styku przepisów normujących kontrolę przedsiębiorców zawartych w Ordynacji podatkowej oraz w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej , a które nierzadko były analizowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.

W rozdziale piątym omówiono zagadnienia związane z gromadzeniem informacji podatkowych przez organy podatkowe. Przeanalizowano w nim tryby pozyskiwania informacji przez organy podatkowe przed wszczęciem kontroli, jak również w jej trakcie.

Rozdział szósty poświęcony jest postępowaniu dowodowemu przeprowadzanemu w toku procedur kontrolnych. Dopełnieniem analizowanej w opracowaniu tematyki jest rozdział dotyczący pełnomocnictwa w kontroli podatkowej oraz celno-skarbowej.