Pietrzkowski Henryk, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych

Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych to publikacja przygotowana dla praktyków - adwokatów, radców prawnych, radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, rzeczników patentowych, aplikantów adwokackich i radcowskich, występujących przed sądami w sprawach cywilnych. Przydatna jest także dla sędziów, referendarzy sądowych, asystentów sędziów i innych prawników zajmujących się praktycznym stosowaniem prawa. Służy również studentom i uczestnikom seminariów uniwersyteckich poszukującym wiedzy wykraczającej poza standardowy podręcznik z postępowania cywilnego.

Książka w obecnym - piątym - wydaniu w wielu fragmentach została rozbudowana i znacznie zmieniona w związku z koniecznością przystosowania jej treści do nowego stanu prawnego oraz uwzględnienia aktualnego orzecznictwa. Z tych względów istotne zmiany wprowadzono do rozdziału dotyczącego postępowania dowodowego, zwłaszcza podrozdziału poświęconego dowodowi z dokumentu w kontekście nowej definicji dokumentu, a także rozwiązań dotyczących formy czynności prawnej - przyjętych w kodeksie cywilnym. Omówiono nowe regulacje dotyczące wymagań formalnych zwykłych oraz szczególnych pism procesowych, w tym pozwu, dodając nowy podrozdział traktujący o żądaniu w pozwie zasądzenia odsetek. Istotne zmiany wprowadzono do rozdziału, w którym jest omówione postępowanie przed sądem polubownym oraz sądem państwowym, ze szczególnym uwzględnieniem skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, wnoszonej aktualnie wyłącznie do sądu apelacyjnego. Pojawił się nowy rozdział, w którym omówione zostały czynności związane z ugodami zawieranymi w postępowaniu zwykłym rozpoznawczym, pojednawczym oraz mediacyjnym, a także nowy rozdział dotyczący doręczeń pism procesowych i sądowych z uwzględnieniem doręczenia elektronicznego. Treść książki wzbogacona została także przez nowy rozdział poświęcony wnioskowi restytucyjnemu zawierającemu żądanie zwrotu spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia na podstawie zarówno nieprawomocnego, jak i prawomocnego orzeczenia. Nowe regulacje prawne uwzględnione zostały także w rozdziałach poświęconych czynnościom dokonywanym za pośrednictwem systemu teleinformatycznego oraz pełnomocnictwu procesowemu z uwzględnieniem nowego sposobu wykazywania umocowania w przypadku czynności procesowej dokonanej za pośrednictwem tego systemu. Zmianami objęty został rozdział dotyczący skargi oraz sprzeciwu na orzeczenia referendarza sądowego. Rozdziały poświęcone zwykłym, szczególnym i nadzwyczajnym środkom zaskarżenia zostały przystosowane do aktualnego stanu prawnego. Liczne zmiany w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym wymusiły opracowanie na nowo podrozdziału dotyczącego skargi na czynności komornika w kontekście sprawowanego przez sąd z urzędu nadzoru judykacyjnego nad komornikiem, a także podrozdziałów poświęconych zażaleniu w postępowaniu klauzulowym i egzekucyjnym. W książce omówiono zmiany w zakresie kosztów postępowania oraz wynagrodzenia pełnomocników zawodowych.

Do licznie powołanych orzeczeń Sądu Najwyższego zostały dodane nowe, wydane w latach 2014-2016, mające istotne znaczenie dla przebiegu postępowania w sprawach cywilnych. Omówienie pozostałych instytucji prawa procesowego pozostających w związku z niniejszym opracowaniem Czytelnik odnajdzie w książce mojego autorstwa Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014, mającej wobec niniejszej publikacji charakter komplementarny.

Opracowanie uwzględnia stan prawny oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego na grudzień 2016 r.

Henryk Pietrzkowski

Sprawy cywilne są rozpoznawane według przepisów o postępowaniu cywilnym, uregulowanym w zasadzie przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Istotnym elementem tego postępowania są czynności procesowe jego uczestników, a szczególnie stron postępowania cywilnego. Prawo postępowania cywilnego w przypadku niektórych czynności dokonywanych przez pełnomocników zawodowych stawia wysokie wymagania profesjonalne (np. czynności objęte przymusem adwokacko-radcowskim). W spełnieniu tych wymagań ma pomóc niniejsza książka, której tematyka została przedstawiona w sposób praktyczny, z pominięciem rozważań teoretycznych i bez cytowania poglądów przedstawicieli nauki.

Ze względu na konieczność zachowania określonych ram opracowania jego treścią zostały objęte najistotniejsze czynności dotyczące wszczęcia procesu, dochodzenia roszczeń i ich zabezpieczenia, obrony pozwanego, usuwania braków pism procesowych, terminów procesowych, co wiąże się z problematyką doręczeń, ugody sądowej i mediacji, dowodzenia w procesie, a także czynności związane z wydanym orzeczeniem merytorycznym, tj. wnioski o uzupełnienie, sprostowanie i wykładnię orzeczenia.

Omówiono podmiotowe aspekty czynności (zdolność sądowa, procesowa, postulacyjna, przedstawicielstwo ustawowe, legitymacja procesowa), a także pełnomocnictwo procesowe, właściwość sądu, tryb postępowania, sposób prezentowania materiału procesowego przez strony w systemie dyskrecjonalnej władzy sędziego, których przejawem jest nałożony na strony ciężar wspierania postępowania sądowego. W szerokim zakresie omówiono szczególne, zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia, których część objęta jest przymusem adwokacko-radcowskim. Jeden z rozdziałów poświęcono problematyce uiszczania opłat sądowych i kosztów zastępstwa procesowego.

Czynności procesowe omówiono w ujęciu praktycznym ze wskazaniem przykładów czynności podejmowanych w określonych sytuacjach procesowych. Instytucje prawa procesowego, w ramach których dokonywane są czynności przed sądem, zostały przedstawione w niezbędnym zakresie, ze wskazaniem dokładnie miejsca ich omówienia w książce tego samego autora Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014, mającej wobec niniejszego opracowania charakter komplementarny. Wiele czynności procesowych podejmowanych w formie pisemnej zostało omówionych z podaniem wzorów. Ich pełny zakres Czytelnik odnajdzie w publikacji Wzory pism procesowych w sprawach cywilnych, gospodarczych i rejestrowych, Warszawa 2015, opracowanej przez D. Bugajną-Sporczyk, H. Pietrzkowskiego i T. Żyznowskiego, stanowiącą kontynuację dotychczasowych pięciu wydań tego opracowania.

Szczególną uwagę poświęcono czynnościom związanym z zaskarżaniem orzeczeń środkami zwyczajnymi, szczególnymi i nadzwyczajnymi, a także innymi środkami prawnymi.

W książce w szerokim zakresie są cytowane orzeczenia Sądu Najwyższego (także niepublikowane), mające istotne znaczenie dla kształtowania praktyki sądowej, a zwłaszcza praktyki zawodowych pełnomocników procesowych.

Henryk Pietrzkowski