Janczukowicz Krzysztof, Przesłanki wystąpienia przez organ podatkowy do sądu cywilnego o rozstrzygnięcie co do istnienia stosunku prawnego

Sytuacja, w której organ podatkowy kwestionuje konsekwencje podatkowe czynności prawnej po stronie podatnika, występuje wręcz nagminnie. Czasami organ twierdzi, że dana czynność w ogóle nie zaistniała, a czasami, że zaistniała, ale że należy z niej wywodzić skutki inne niż te, które przyjął podatnik, a to dlatego, że czynność prawną podatnika należy uznać za pozorną albo że zachodzi jakiś inny przypadek, w którym podatnik zamierzał – zdaniem organu - obejść przepisy podatkowe. To, że organy podatkowe mają prawo oceniać skutki podatkowe czynności dokonywanych przez podatników, nie może budzić wątpliwości. Kompetencja ta określona jest w szczególności w art. 199a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - dalej o.p. W § 3 tego artykułu przewidziano możliwość wystąpienia przez organ podatkowy do sądu cywilnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Wystąpienie to jest możliwe wtedy, gdy z dowodów zgromadzonych w toku postępowania "wynikają wątpliwości". Czy przepis ten powinien być stosowany w każdym przypadku, w którym ocena skutków podatkowych czynności jest sporna między organem a podatnikiem, czy tylko wtedy, gdy sam organ nie jest pewien, jak należy oceniać czynności strony z punktu widzenia prawa cywilnego? Czy rolą sądu cywilnego ma być ustalanie faktów sprawy, czy ich ocena?

To pytania główne, do których należy dodać pytanie nowe: czy obowiązujące od lipca 2016 r. przepisy o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania (art. 119a-119zf o.p.) zmieniły coś w zakresie lub sposobie stosowania art. 119a o.p.?