Dział 1 - ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE. - Spółdzielnie i ich związki.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1961.12.61

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1975 r.

DZIAŁ  I.

ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE.

Rozdział  I.

Przedmiot działalności.

Art.  95.

§ 1. Przedmiotem gospodarczej działalności rolniczej spółdzielni produkcyjnej jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego w oparciu o osobistą pracę członków.

§ 2. Obok swej działalności podstawowej rolnicza spółdzielnia produkcyjna może prowadzić zakłady przetwórcze i usługowe.

Rozdział  II.

Członkostwo.

Art.  96.

§ 1. Prawo przyjmowania, wykreślania i wykluczania członków przysługuje walnemu zgromadzeniu.

§ 2. Do podjęcia uchwały o wykluczeniu członka niezbędna jest obecność co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby członków.

Rozdział  III.

Wkłady gruntowe.

Art.  97.

Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej powinien przewidywać, że członek posiadający grunty obowiązany jest wnieść je jako wkład do spółdzielni. Obowiązek ten może dotyczyć wszystkich posiadanych przez członków gruntów lub określonej ich części.

Art.  98.

§ 1. Statut może zastrzegać, że członkom przysługuje prawo zatrzymania części gruntów dla potrzeb ich gospodarstwa osobistego jako działek przyzagrodowych.

§ 2. W takim przypadku statut powinien określać wielkość działek i sposób ich wydzielania.

Art.  99.

Grunty wniesione jako wkłady powinny być ocenione na zasadzie szacunku porównawczego (hektary przeliczeniowe) przy wzięciu za podstawę ich wartości użytkowej.

Art.  100.

§ 1. Jeżeli statut lub umowa z członkiem nie określa inaczej uprawnień spółdzielni, nabywa ona z chwilą przejęcia wniesionych przez członka gruntów prawo ich użytkowania.

§ 2. Do użytkowania przysługującego spółdzielni stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego o użytkowaniu.

§ 3. Statut może przyznać spółdzielni prawo zmieniania przeznaczenia użytkowanych gruntów i naruszania ich substancji lub jedno z tych uprawnień, jeśli wymaga tego należyte wykonanie jej zadań.

Art.  101.

Budynki i inne urządzenia, wzniesione przez spółdzielnię na gruncie stanowiącym wkład do spółdzielni, stanowią jej własność. To samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię.

Art.  102.

§ 1. Członek, będący właścicielem gruntu stanowiącego jego wkład, może tym gruntem rozporządzać zarówno aktami między żyjącymi, jak i na wypadek śmierci, jednakże o zamierzonym przeniesieniu własności gruntu na osobę, nie będącą członkiem tej samej spółdzielni, powinien spółdzielnię uprzedzić co najmniej na trzy miesiące przed dokonaniem tej czynności.

§ 2. W razie odpłatnego przeniesienia własności wkładu gruntowego spółdzielni przysługuje prawo pierwokupu.

§ 3. Grunt przeniesiony na własność innego członka tej samej spółdzielni powiększa wkład nabywcy.

Art.  103.

§ 1. Statut może przewidywać że użytkowanie przez spółdzielnię wkładów gruntowych będzie odpłatne. Jeżeli jednak wkład przekracza 15 ha, zastrzeżenie statutu o odpłatności użytkowania może dotyczyć tylko takiego obszaru.

§ 2. Jeżeli statut przewiduje odpłatne użytkowanie, powinien określać, czy zapłata będzie dokonywana w formie udziału w podziale dochodu, czy też w ustalonych z góry stawkach. W tym ostatnim przypadku statut powinien określać zasady ustalania stawek.

Art.  104.

§ 1. Członek może wycofać swój wkład gruntowy dopiero po ustaniu członkostwa.

§ 2. Członek wycofujący swój wkład może otrzymać ten sam grunt, który wniósł, jeśli potrzeby gospodarki zespołowej nie stoją temu na przeszkodzie. W przeciwnym przypadku otrzymuje inny grunt, z uwzględnieniem interesów obu stron.

§ 3. W przypadku gdy grunt został wniesiony przez posiadacza, a do chwili ustania członkostwa zasiedzenie nie nastąpiło, przedmiotem dalszego zasiedzenia staje się działka zamienna.

Art.  105.

Następcy prawni członka, jak również nie będący członkami właściciele gruntów wniesionych do spółdzielni, korzystają - gdy chodzi o wycofanie gruntu - z tych samych uprawnień, jakie przysługują członkowi.

Rozdział  IV.

Inne wkłady

Art.  106.

§ 1. Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej może zobowiązywać członków do wniesienia innych wkładów poza wkładami gruntowymi.

§ 2. Przedmiotem wkładu mogą być w szczególności budynki i urządzenia gospodarcze, inwentarz żywy i martwy, pasze, materiał siewny, urządzenia i narzędzia potrzebne do prowadzenia zakładów przetwórczych i usługowych (wkłady inwentarzowe) oraz pieniądze.

Art.  107.

Jeżeli statut przewiduje obowiązek wniesienia wkładów w naturze, członek nie posiadający wymaganych przez statut środków może wnieść odpowiedni wkład w gotówce.

Art.  108.

Statut może określać rodzaj i ilość inwentarza żywego i martwego, który członkowie mogą utrzymywać w osobistym użytkowaniu.

Art.  109.

§ 1. Stosownie do postanowień statutu lub indywidualnego porozumienia z członkiem inwentarz żywy i martwy wniesiony jako wkład może przechodzić na własność spółdzielni za zapłatą odpowiedniej ceny, płatnej jednorazowo lub ratalnie (wkłady odpłatne), bądź też podlegać w przypadku ustania członkostwa zwrotowi (wkłady zwrotne) według zasad ustalonych w statucie.

§ 2. Inwentarz wniesiony przez członka jako wkład powinien być oszacowany według stanu i cen z dnia wniesienia.

§ 3. Zwrot w gotówce następuje według stanu wkładu inwentarzowego z daty wniesienia, a według wartości - z daty zwrotu.

Art.  110.

Jeśli zwrotowi podlegają te same środki produkcji (wkłady inwentarzowe, budynki), które zostały wniesione tytułem wkładu, na środkach tych służy spółdzielni prawo użytkowania, do którego stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego o użytkowaniu.

Art.  111.

§ 1. Użytkowanie przez spółdzielnię budynków, urządzeń gospodarczych, inwentarza żywego i martwego, wniesionych przez członka jako wkład zwrotny, może być odpłatne.

§ 2. Jeżeli statut przewiduje odpłatność użytkowania wkładów, powinien określać, czy zapłata będzie dokonywana w formie udziału w podziale dochodu, czy w ustalonych z góry stawkach. W tym ostatnim przypadku statut powinien określać zasady ustalania stawek.

§ 3. Przepisy niniejszego artykułu mają odpowiednie zastosowanie do wkładów pieniężnych.

Art.  112.

§ 1. Statut może ustanowić obowiązek członków wykonywania określonych prac dla spółdzielni przy pomocy posiadanego przez nich inwentarza lub inny sposób korzystania z inwentarza członków przez spółdzielnię, stosownie do potrzeb spółdzielni.

§ 2. Statut może także ustanowić na rzecz spółdzielni prawo pierwokupu środków produkcji, o których mowa w § 1.

Rozdział  V.

Praca.

Art.  113.

Zdolny do pracy członek spółdzielni produkcyjnej ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w zakresie ustalonym przez statut lub uchwałę walnego zgromadzenia.

Art.  114.

§ 1. Przy pracach stanowiących zasadniczy przedmiot działalności gospodarczej, jak również w prowadzonych przez spółdzielnię zakładach przetwórczych i usługowych mogą być zatrudnieni oprócz członków także ich domownicy, inne zaś osoby jedynie dorywczo dla zapobieżenia stratom gospodarczym.

§ 2. Spółdzielnia może zatrudniać czasowo lub na stałe osoby nie będące członkami ani domownikami członków przy wykonywaniu prac wymagających szczególnych kwalifikacji, jakich członkowie nie posiadają.

§ 3. Za domownika członka uważa się każdego członka jego rodziny, inne zaś osoby tylko wówczas, jeżeli zamieszkują z nim wspólnie i prowadzą z nim wspólne gospodarstwo.

Art.  115.

Domownik wynagradzany jest za pracę według zasad odnoszących się do członków, chyba że w umowie zastrzeżono inny sposób wynagradzania, którego zasady określi właściwy centralny związek.

Art.  116.

Statut powinien określać zasady obliczania nakładu pracy członków i ich domowników w gospodarstwie zespołowym. W szczególności powinien wskazywać, czy miernikiem nakładu pracy będzie jednostka obrachunkowa (dniówka obrachunkowa), czy ustalone w pieniądzach stawki za wykonanie poszczególnych robót.

Art.  117.

§ 1. Członek trwale niezdolny do pracy na skutek starości, choroby lub nieszczęśliwego wypadku zachowuje wszystkie uprawnienia członkowskie przewidziane w statucie.

§ 2. W przypadku trwałej niezdolności do pracy na skutek starości, choroby lub nieszczęśliwego wypadku członek, który wniósł wkład do spółdzielni, może żądać wynagrodzenia za użytkowanie tego wkładu bez względu na to, czy statut przewiduje wynagrodzenie za użytkowanie wkładów. Wysokość wynagrodzenia ustala się zgodnie z miejscowymi zwyczajami, określającymi wysokość czynszu dzierżawnego lub czynszu najmu.

Rozdział  VI.

Podział dochodu i gospodarka finansowa spółdzielni.

Art.  118.

Jeżeli za podstawę obliczania wkładu pracy członków statut przyjmuje dniówkę obrachunkową (art. 116), walne zgromadzenie dokonuje obliczenia i podziału przychodów według zasad następujących:

1) odpowiednią część przychodów w naturze i w gotówce przeznacza się na zaspokojenie bieżących potrzeb gospodarstwa zespołowego, a w szczególności na materiał siewny, paszę dla inwentarza i na rezerwę tych środków na wypadek nieurodzaju lub klęski żywiołowej, na amortyzację budynków i innych środków trwałych oraz na uregulowanie zobowiązań spółdzielni wobec Państwa i innych wierzycieli; pozostała część przychodów stanowi dochód ogólny spółdzielni;

2) co najmniej 10% dochodu ogólnego przeznacza się na fundusz zasobowy i inne fundusze celowe;

3) pozostała część dochodu ogólnego stanowi dochód przeznaczony do podziału między członków i ich domowników pracujących w spółdzielni;

4) jeżeli statut spółdzielni tak stanowi, określona część dochodu, przeznaczonego do podziału między członków i domowników, dzielona będzie stosownie do wniesionych wkładów gruntowych oraz innych wkładów zwrotnych jako wynagrodzenie za ich użytkowanie; przeznaczona na ten cel część dochodu nie może przekraczać 20%, a uzyskane przez członków w ten sposób wynagrodzenie za użytkowanie ich wkładów przez spółdzielnię nie może przekraczać stawek ustalonych przez właściwy centralny związek;

5) pozostałą część dochodu, a w razie braku w statucie zastrzeżenia, o którym mowa w punkcie poprzednim, całość dochodu, przeznaczonego do podziału między członków i domowników, rozdziela się między nich, stosownie do wykonanej przez nich w roku obrachunkowym pracy bez własnych środków produkcji lub przy użyciu inwentarza stanowiącego ich własność.

Art.  119.

§ 1. Jeżeli statut przewiduje obliczanie nakładu pracy członków i domowników w stawkach pieniężnych, zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i należności członków z tytułu wniesionych wkładów, stanowią - łącznie z innymi kosztami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa zespołowego - koszty produkcji.

§ 2. Wysokość stawek za wykonanie poszczególnych prac i sposób podziału nadwyżki bilansowej powinny być zgodne z zasadami ustalonymi przez właściwy centralny związek.

Rozdział  VII.

Dochodzenie roszczeń ze stosunku członkostwa.

Art.  120.

§ 1. Roszczeń z tytułu udziału w podziale dochodu, należnego stosownie do wykonanej przez członka pracy, zarówno bez użycia jego własnych środków produkcji, jak i przy pomocy takich środków, można dochodzić w drodze sądowej bez wyczerpania postępowania wewnątrzspółdzielczego.

§ 2. Należności członków za pracę wykonywaną bez użycia własnych środków produkcji, jak i przy ich użyciu, korzystają z tej samej ochrony, jaką prawo zapewnia wynagrodzeniu pracownika.

Art.  121.

Członek nie może dochodzić sądownie roszczeń z tytułu udziału w podziale dochodów spółdzielni po upływie roku od ustania członkostwa.