Czy wykonawca może wystąpić o waloryzację materiałów, których wzrost nie przekroczył 50%?

Wykonawca (W) zawarł umowę ryczałtową na okres dłuższy niż 12 miesięcy na wykonanie robót budowlanych w następstwie postępowania o udzielenie zamówienia wszczętego przed dniem 1.01.2021 r. Umowa stanowi m.in. o możliwości zmiany wynagrodzenia w przypadku nieprzewidzianej zmiany cen materiałów budowlanych przekraczających w danym roku 50% ceny pierwotnej. Autor pytania wskazuje, że na etapie kontraktowania oferta (W) była niewiele niższa od ofert innych wykonawców. Każdy z oferentów podobnie oceniał poziom ryzyka, bowiem kwoty wynagrodzenia proponowane przez oferentów były do siebie zbliżone. Autor pytania wskazuje tym samym, iż późniejszy wzrost kosztów realizacji był okolicznością, której profesjonaliści rynku budowlanego nie przewidywali. Zamawiający (Z) ma dość kontrowersyjny pogląd na ww. treść umowy. Dopuszcza on zmianę cen materiałów, ale tylko na te niewbudowane. (W) występuje o zmianę dotyczącą roku 2021, a (Z) dopuszcza zmianę cen za materiał do wbudowania w roku 2022. (Z) żąda ponadto, aby (W) przedstawił średnie ceny materiałów wg Sekocenbud za I kw. 2021 oraz za IV kw. 2021 oraz ceny ofertowe, a materiały nie ujęte w zeszytach Sekocenbud mają być rozpatrywane w odniesieniu do faktur i ofert. (Z) chce brać pod uwagę tylko tzw. istotne materiały typu stolarka, więźba, itd. i tylko materiały, których ceny wzrosły powyżej 50%. Według (Z) zmiany wynagrodzenia ma wyglądać w ten sposób, że jeżeli dany materiał wzrósł o 51%, to (Z) planuje zwrot różnicy 51%-50%, czyli 1%! W przypadku wzrostu np. 100% nie planuje zwrotu 50%, tylko pozostawi to własnej ocenie. (Z) wykorzystuje swoją pozycję, bezsprzecznie występuje tu nierówność stron umowy. Warunkiem koniecznym wprowadzenia zmiany umowy jest wzrost cen pierwotnej w danym roku o 50% i koniec.

Jak (W) może bronić się przed (Z)?

Czy (W) może wystąpić o waloryzację pozostałych materiałów, których wzrost nie przekroczył 50% na podstawie art. 144 ust. 1 pkt 3 ustawy z 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1843) - dalej p.z.p. z 2004 r. (umowa podpisana w lutym 2021 r., ale postępowanie rozstrzygnięte jeszcze w 2020 r.)?