Czy przepis art. 108a ust. 1d ustawy o VAT odnosi się wyłącznie do potrącenia jednostronnego (ustawowego), czy również do potrącenia umownego?

Jak wynika z przepisu art. 108a ust. 1d ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r. poz. 2174) - dalej u.p.t.u., który ma wejść w życie z dniem 1 listopada 2019 r., w przypadku dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 ustawy z 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145) - dalej k.c., przepisów ust. 1a i 1b nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane. Jednocześnie zgodnie z art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. W doktrynie sformułowano postulat, aby terminowi "potrącenie", użytemu w tym przepisie, nadawać ścisłe, techniczno-prawne znaczenie i rezerwować wyłącznie do instytucji uregulowanej w art. 498–505 k.c., nazywanej potrąceniem ustawowym albo jednostronnym, polegającej na złożeniu przez zainteresowaną stronę prawokształtującego oświadczenia woli o potrąceniu.

Pozwalałoby to odróżniać tę postać potrącenia od innych form "kompensat", określanych jako potrącenie umowne, mających za podstawę umowę stron (por. A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, LEX 2014).

Wobec powyższego, czy przepis art. 108a ust. 1d u.p.t.u. odnosi się wyłącznie do opisanego powyżej potrącenie jednostronnego (ustawowego) czy również do potrącenia umownego?

Warto zwrócić uwagę, iż w przypadku dokonania potrącenia umownego z uwagi na brak faktycznego przekazywania środków pieniężnych nie byłoby technicznej możliwości zastosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności.