Kostrzewa Piotr, Zwrot nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych

Zwrot nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych

Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych (np. emeryturę, rentę, zasiłek) zasadniczo jest zobowiązana do jego zwrotu. Zasady, na których odbywa się zwrot takich świadczeń zostały określone w art. 84 u.s.u.s. Istotne przy tym jest to, że znajdują one zastosowanie nie tylko do nienależnie pobranych świadczeń wypłaconych przez ZUS, ale stosuje się je odpowiednio również do świadczeń wypłaconych bezpośrednio przez płatnika składek. Należy bowiem pamiętać, że niektórzy płatnicy składek są uprawnieni do bezpośredniego wypłacania niektórych świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłków chorobowych).

Za nienależnie świadczenie uważa się:

1. świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2. świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Pamiętaj!

Nienależnie pobrane świadczenie z ubezpieczeń społecznych jest zwracane przez zobowiązanego wraz z odsetkami za zwłokę, które są obliczane w wysokości i na zasadach określonych przepisami k.c. Do zapłacenia odsetek za zwłokę nie jest jednak zobowiązana osoba, która zawiadomiła ZUS o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane.

Przepisy art. 84 ust. 1–8 u.s.u.s. stosuje się również do nienależnie pobranych pieniężnych świadczeń innych niż świadczenia z ubezpieczeń społecznych, które są wypłacane przez ZUS na mocy odrębnych przepisów (np. świadczeń przedemerytalnych).

Ważne!

Przepisów art. 84 ust. 2–4 i 8 u.s.u.s. nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych stanowią inaczej (np. przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które regulują zasady przyznawania i wypłacania emerytur i rent).

Nie zawsze ZUS może dochodzić zwrotu pobranego nienależnie świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Należność z tytułu nienależnie pobranego świadczenia ulega bowiem przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności. Do biegu tego terminu przedawnienia stosuje się jednak odpowiednio przepisy art. 24 ust. 5–5c u.s.u.s., co oznacza, że:

1. nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu nienależnie pobranego świadczenia zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości nienależnie pobranego świadczenia i odsetek,

2. bieg terminu przedawnienia należności z tytułu nienależnie pobranego świadczenia ulega przerwaniu lub zawieszenia z przyczyn wskazanych w art. 24 ust. 5a–5c u.s.u.s.

Ponadto, zgodnie z art. 84 ust. 7a u.s.u.s. w przypadku osoby, która nienależnie pobrała świadczenie, decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń ZUS może wydać nie później niż w terminie 5 lat od ostatniego dnia okresu, za który pobrano nienależne świadczenie.

Ważne!

Należnościami z tytułu nienależnie pobranego świadczenia oprócz nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczenia społecznego są również odsetki i koszty upomnienia.