Niewiadomski Zygmunt, Zrzeczenie się prawa do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia prawa do nieruchomości przeznaczonej pod drogę publiczną

Zrzeczenie się prawa do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia prawa do nieruchomości przeznaczonej pod drogę publiczną.

Ustawodawca dopuszcza możliwość zrzeczenia się odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości na cele realizacji inwestycji drogowej w całości lub części przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego. Podmioty uprawione do zrzeczenia się odszkodowania ograniczone są koniecznością ustalenia, że za zrzeczeniem się przemawia interes społeczny lub gospodarczy. Oświadczenie woli w tej sprawie powinno być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Adresatem oświadczenia o zrzeczeniu się odszkodowania jest organ właściwy do wydania decyzji w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości dla potrzeb realizacji inwestycji drogowej na podstawie ZRID. Rzeczowo właściwym organem do wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania jest organ właściwy do wydania ZRID. Dla dróg krajowych i wojewódzkich jest nim wojewoda. Natomiast starosta jest organem właściwym w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4f ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, odszkodowanie za wywłaszczone nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Z treści tego przepisu jednoznacznie wynika, że prawo do odszkodowania jest ściśle związane z prawem do nieruchomości i stanowi rekompensatę za utracone prawo do przejętej nieruchomości. Zatem podmiotem uprawnionym do uzyskania odszkodowania a zarazem stroną postępowania odszkodowawczego jest osoba dysponująca prawem wymienionym w treści powołanego przepisu. (vide tezy Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 listopada 2015 r., II SA/Gd 442/15, LEX nr 1948852).

Odszkodowanie za nieruchomość przejętą pod drogę na mocy ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych przysługuje wyłącznie tym osobom, którym przysługiwało do niej prawo rzeczowe w dniu, kiedy decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna. Teza wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, z dnia 26 sierpnia 2015 r., I OSK 2843/13, LEX nr 1984442).

Jeśli decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadano rygor natychmiastowej wykonalności, roszczenie o wypłatę odszkodowania z tytułu wywłaszczenia prawa rzeczowego do nieruchomości przejętych na potrzeby realizacji inwestycji drogowej powstaje w chwili nadania rygoru natychmiastowej wykonalności ZRID.

Podmiotami uprawnionymi do złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się odszkodowania do nieruchomości przejmowanych w trybie specustawy drogowej na potrzeby realizacji inwestycji drogowej jest Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Nie jest dopuszczalne rozszerzanie zakresu podmiotowego tego przepisu, co oznacza iż nie mogą skutecznie zrzec się odszkodowania inne podmioty niż wymienione w treści art. 12 ust. 7 specustawy drogowej.

Organy reprezentujące te osoby prawne zobligowane są ustalić, czy za zrzeczeniem się odszkodowania przemawia któraś z przesłanek wskazanych w treści art. 12 ust. 7 specustawy drogowej, przy czym powyższa ustawa nie wprowadza żadnych szczególnych kryteriów oceny dochowania ustawowych przesłanek.