Bełczącki Robert Marek, Zmiana powództwa w postępowaniu apelacyjnym w sprawach z zakresu prawa pracy

Zmiana powództwa w postępowaniu apelacyjnym w sprawach z zakresu prawa pracy

Zmiana powództwa może polegać na zmianie treści zgłoszonego żądania (od zmiany treści żądania odróżnić należy sprostowanie treści) lub zmianie podstawy faktycznej żądania (nie chodzi tutaj o uzupełnienie pierwotnie podanej podstawy faktycznej). O ile w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji zmiana powództwa może następować bez ograniczeń, a wiązać się z nią może co najwyżej przekazanie sprawy innemu sądowi (por. art. 193 k.p.c.), o tyle w postępowaniu apelacyjnym w art. 383 k.p.c. przewidziano zakaz takiej zmiany powództwa, która polega na rozszerzeniu żądania pozwu albo na występowaniu z nowymi roszczeniami. Jednocześnie w przepisie tym przewidziano dwa wyjątki od tego zakazu - po pierwsze w przypadku zmiany okoliczności sprawy powód może zmienić żądanie i zamiast pierwotnego przedmiotu sporu żądać jego wartości lub innego przedmiotu, a po drugie w sprawie o świadczenie powtarzające się powód może rozszerzyć żądanie o świadczenia za dalsze okresy. Oznacza to, że w toku postępowania apelacyjnego skuteczna może być tylko zmiana treści żądania polegająca na jednym z tych wyjątków. Natomiast zmiana podstawy faktycznej żądania przed sądem drugiej instancji nie jest w ogóle dopuszczalna, bowiem w istocie polega na zgłoszeniu nowego roszczenia w miejsce dotychczas popieranego (por. T. Wiśniewski, Komentarz do art. 383 k.p.c. [w:] H. Dolecki (red.), T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywilnego, Lex). Celem takiego unormowania jest zachowanie funkcji postępowania apelacyjnego, które obok merytorycznego rozpoznania sprawy, służyć ma również kontroli zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji. Umożliwienie powodowi zmiany podstawy faktycznej żądania doprowadziło natomiast do zniweczenia potrzeby dokonywania takiej kontroli. Spod zastosowania art. 383 k.p.c. uchyla się z kolei zmiana powództwa polegająca na ograniczeniu żądania pozwu, będąca w istocie częściowym cofnięciem pozwu, którego dopuszczalność w postępowaniu apelacyjnym nie budzi wątpliwości - por. Cofnięcie pozwu w postępowaniu apelacyjnym.

W przypadku gdy zastosowanie znajdują wyjątki, o których mowa w art. 383 k.p.c., powód może zmienić powództwo w toku postępowania apelacyjnego nie tylko wtedy, gdy on wniósł apelację, ale także wtedy, gdy apelację wniosła strona pozwana.

Zmiana powództwa może nastąpić aż do chwili zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji. Oświadczenia w tym przedmiocie nie dotyczy ograniczenie możliwości składania pism przygotowawczych, aktualne także w postępowaniu apelacyjnym, przewidziane w art. 207 § 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 193 § 2¹ w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oświadczenie o zmianie powództwa w toku postępowania apelacyjnego, niezależnie od tego, czy składane jest na rozprawie, czy poza rozprawą, musi przybrać formę pisma procesowego. Wyjątkiem są sprawy, w których pracownik występuje bez adwokata lub radcy prawnego - zgodnie z art. 466 k.p.c. może wtedy zgłosić ustnie do protokołu rozprawy apelacyjnej treść pisma procesowego. Pismo procesowe musi spełniać warunki przewidziane w art. 126 i 128 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Ponadto stosownie do art. 132 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., jeśli obie strony reprezentowane są przez pełnomocników będących adwokatami lub radcami prawnymi, do pisma wnoszonego do sądu dołącza się dowód doręczenia przeciwnikowi jego odpisu wraz z załącznikami albo dowód jego wysłania przesyłką poleconą, pod rygorem zwrotu pisma bez wezwania do usunięcia tego braku. Pełnomocnik powoda obowiązany jest zatem doręczyć odpis pisma pełnomocnikowi pozwanego bez pośrednictwa sądu.