Wiśniewski Jarosław T., Złożenie pozwu

Złożenie pozwu

Pozew jest pismem procesowym wszczynającym proces.

W postępowaniach z zakresu pracy i ubezpieczeń społecznych może być złożony ustnie do protokołu (art. 466 k.p.c.).

W niektórych sprawach pozew powinien być natomiast składany w szczególny sposób:

– za pośrednictwem systemu teleinformatycznego - w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 505³¹ k.p.c.).

Funkcję pozwu (ew. zbliżoną do pozwu w pewnych przypadkach) spełniają też:

– wniosek do samorządowego kolegium odwoławczego, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego jest nieuzasadniona (art. 80 ust. 2 u.g.n.), w razie wniesienia sprzeciwu od orzeczenia kolegium (art. 80 ust. 1 u.g.n.),

– odwołanie od decyzji organu rentowego (art. 477⁹ k.p.c.),

– odwołanie od decyzji bądź zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (art. 479²⁸ k.p.c.),

– odwołanie od decyzji bądź zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (art. 479⁴⁶ k.p.c.),

– odwołanie od decyzji bądź zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 479⁵⁷ k.p.c.),

– odwołanie od decyzji bądź zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego (art. 479⁶⁸ k.p.c.),

- odwołanie od decyzji wymienione w art. 27e ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków bądź zażalenie na postanowienie wymienione w art. 27e ust. 3 ustawy, wydane przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie jako organu regulacyjnego, o którym mowa w art. 27a ust. 1 ustawy (art. 479⁷⁹ k.p.c.).

Złożenie pozwu jest tożsame z wytoczeniem powództwa.

Wyróżnia się trzy rodzaje powództw:

– o zasądzenie świadczenia,

– o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa,

– o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa.

W ramach powództwa o zasądzenie świadczenia żądanie może być sformułowane w różny sposób. Na szczególną uwagę zasługują jednak:

– żądanie sformułowane alternatywnie, które dotyczy zobowiązania przemiennego, gdy prawo wyboru świadczenia przysługuje dłużnikowi (art. 365 k.c.). Wyboru świadczenia, które spełni, dłużnik dokonuje przy wykonaniu orzeczenia. Jednakże gdy dłużnik nie dokona wyboru w terminie wyznaczonym przez komornika, prawo wyboru świadczenia przechodzi na wierzyciela (art. 798 k.p.c.);

– żądanie facultas alternativa, polegające na zastrzeżeniu, że dłużnik może zwolnić się od świadczenia po spełnieniu innego świadczenia;

– zgłoszenie roszczenia ewentualnego na wypadek nieuwzględnienia żądania zgłoszonego na pierwszym miejscu. W tym przypadku sąd powinien być właściwy dla obu roszczeń, a poza tym oba roszczenia powinny nadawać się do tego samego trybu (art. 191 k.p.c.).

Dopuszczalne jest powództwo o ustalenie faktu prawotwórczego, jeżeli zmierza ono w istocie do ustalenia prawa lub stosunku prawnego.

Niedopuszczalne jest natomiast powództwo o ustalenie innego rodzaju faktu, ale tak sformułowane żądanie nie stanowi braku formalnego. Powództwo podlega zatem oddaleniu (H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009, s. 279).

W ramach powództwa o ukształtowanie powód może wnosić o:

– utworzenie stosunku prawnego (np. o zawarcie umowy przyrzeczonej),

– zmianę istniejącego stosunku prawnego lub prawa (np. o uznanie czynności za bezskuteczną),

– zniesienie stosunku prawnego lub prawa (np. o rozwód czy o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności).

Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa zawsze musi być przewidziane w konkretnym przepisie.

Pozew wysłany pocztą jest złożony w dacie oddania w polskiej placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w zagranicznej placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (art. 165 § 2 k.p.c.),

Jako chwilę wytoczenia powództwa traktuje się również:

– datę postanowienia o wezwaniu danej osoby do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego (art. 198 § 1 k.p.c.),

– datę, w której osoba zawiadomiona przystąpiła do sprawy w charakterze powoda (art. 198 § 2 k.p.c.).

Najważniejsze materialnoprawne skutki wytoczenia powództwa:

– przerwanie biegu przedawnienia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.),

– przerwanie biegu zasiedzenia (art. 175 w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c.),

– możność przejścia na spadkobierców pewnych praw o charakterze osobistym, np. zadośćuczynienia (art. 445 § 3 k.c.),

– możność stosowania anatocyzmu, tj. liczenia odsetek za opóźnienie od zaległych odsetek (art. 482 § 1 k.c.),

– możność ustalenia nieważności małżeństwa po śmierci jednego z małżonków (art. 19 k.r.o.),

– możność wystąpienia przez spadkobierców małżonka z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 43 § 2 k.r.o.),

– możność rozwiązania stosunku przysposobienia po śmierci przysposabiającego (art. 125 § 2 k.r.o.).

Procesowe skutki wytoczenia powództwa:

– utrwalenie właściwości sądu (art. 15 k.p.c.),

– utrwalenie jurysdykcji krajowej (art. 1097 k.p.c.), za wyjątkiem sytuacji, gdy w toku postępowania osoba, przeciwko której albo z udziałem której wszczęto sprawę, uzyska immunitet sądowy (art. 1113 k.p.c.).

Pozew nie wywoła skutków związanych z jego wniesieniem do sądu, gdy:

– zostanie prawomocnie zwrócony (art. 130 § 2 k.p.c.),

– zostanie cofnięty (art. 203 § 2 k.p.c.),

– zostanie odrzucony (M. Pyziak-Szafnicka (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, Warszawa 2009, s. 1080),

– postępowanie w pierwszej instancji zostanie zawieszone, a następnie umorzone, chyba że podstawą zawieszenia były braki w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną (art. 182 § 2 k.p.c.).