Bełczącki Robert Marek, Zgłoszenie przez zainteresowanego udziału w postępowaniu nieprocesowym

Zgłoszenie przez zainteresowanego udziału w postępowaniu nieprocesowym

Krąg uczestników postępowania nieprocesowego w pierwszej kolejności wyznacza wnioskodawca, wskazując we wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego osoby zainteresowane w sprawie (art. 511 k.p.c.).

Jeśli postępowanie nieprocesowe wszczynane jest z urzędu, krąg uczestników, ustalany jest przez przewodniczącego w oparciu o dostępne informacje, uzasadniające wszczęcie postępowania.

Niezależnie od powyższego na podstawie art. 510 § 1 k.p.c. zainteresowany, tj. każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji.

Interes prawny w postępowaniu nieprocesowym z reguły nie wynika - tak jak w procesie - z naruszenia lub zagrożenia sfery prawnej wnioskodawcy, lecz z pewnych zdarzeń prawnych, które wywołują konieczność uregulowania wiążących się z nimi stosunków prawnych i rodzą obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania lub wzięcia w nim udziału (por. postanowienie SN z dnia 21 czerwca 2006 r., I CK 329/05, LEX nr 488999).

W przypadku postępowania o ubezwłasnowolnienie art. 546 § 1 k.p.c. określa podmioty, które stają się uczestnikami z mocy samego prawa. Zgłaszanie przez nich udziału w sprawie jest więc zbędne.

Szczególną regulację względem art. 510 § 1 k.p.c. stanowi art. 626¹ § 2 k.p.c., w myśl którego uczestnikami postępowania wieczystoksięgowego oprócz wnioskodawcy są tylko te osoby, których prawa zostały wykreślone lub obciążone bądź na rzecz których wpis ma nastąpić. Status uczestnika nie zależy od rzeczywistego uprawnienia danego podmiotu, a jedynie od tego, czy treść i forma wniosku, dołączone do wniosku dokumenty oraz treść księgi wieczystej (art. 626⁸ § 2 k.p.c.) pozwalają na przyjęcie, że dany podmiot jest osobą, o której mowa w art. 626¹ § 2 k.p.c. Nawet podmiot, który wykazuje swoje następstwo prawne po takiej osobie za pomocą dokumentów, które mogłyby stanowić podstawę wpisu, nie może uzyskać statusu uczestnika postępowania wieczystoksięgowego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2010 r., III CZP 45/10, OSNC 2010, nr 12, poz. 164, LEX nr 1115006). Zgłoszenie udziału w postępowaniu wieczystoksięgowym wchodzi w rachubę tylko w przypadku podmiotu określonego w art. 626¹ § 2 k.p.c., który został błędnie pominięty przez sąd. Powrót do reguły ogólnej z art. 510 § 1 k.p.c. następuje natomiast w postępowaniu o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości, która dotychczas nie miała urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów.

Zgłaszając swój udział w sprawie zainteresowany powinien wyjaśnić, z jakich względów wynik postępowania dotyczyć będzie jego praw, mając świadomość, że sąd oceniać będzie spełnienie tej przesłanki i w razie oceny negatywnej odmówi dopuszczenia go do udziału w sprawie na podstawie art. 510 § 1 zd. trzecie k.p.c.

Wyjaśnienie takie nie stanowi jednak wymagania formalnego, którego niespełnienie powodować może zwrot pisma obejmującego oświadczenie o przystąpieniu do udziału w sprawie.

Z chwilą zgłoszenia swego udziału w sprawie zainteresowany staje się uczestnikiem.

Status ten utraci z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu odmawiającego dopuszczenia go do udziału w sprawie.