Korus Paweł, Zawieszenie postępowania (śmierć strony) w sprawach z zakresu prawa pracy

Zawieszenie postępowania (śmierć strony) w sprawach z zakresu prawa pracy

Obligatoryjna przyczyna zawieszenia postępowania z urzędu.

Postanowienie zaskarżalne zażaleniem (art. 394 § 1 pkt 5 k.p.c.).

Informację o śmierci strony sąd weryfikuje, zwracając się do właściwego urzędu stanu cywilnego o przesłanie odpisu skróconego aktu zgonu, chyba że dysponuje już stosownym odpisem aktu stanu cywilnego. Odpis skrócony aktu zgonu stanowi bowiem wyłączny dowód śmierci strony (art. 3 ustawy z  dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz.U. z 2020 r. poz. 463).

Aby śmierć strony uzasadniała zawieszenie postępowania, przedmiotem procesu muszą być prawa lub obowiązki strony, które przechodzą na następców prawnych. Jeżeli przedmiotem procesu są niedziedziczne prawa lub obowiązki, postępowanie należy umorzyć na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., gdyż wydanie wyroku stało się niedopuszczalne (uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1985 r., III CZP 16/85, OSNCP 1985, nr 12, poz. 195). Należy podkreślić, że zbędne jest w takim przypadku wydawanie postanowienia o zawieszeniu i jednocześnie umorzeniu postępowania - sąd powinien wydać postanowienie o umorzeniu postępowania (zob. wyrok SN z dnia 9 grudnia 2011 r. II PK 63/11, LEX nr 1129342) .

Pomimo tego, że w przypadku śmierci pracownika stosunek pracy wygasa (zob. art. 63¹ § 1 k.p.), w orzecznictwie przyjmuje się, że w razie śmierci pracownika, który wystąpił z roszczeniem o przywrócenie do pracy na podstawie art. 45 § 1 k.p. bądź art. 56 § 1 k.p., a następnie zmarł w toku tego postępowania, sąd pracy - ze względu na niemożliwość uwzględnienia takiego żądania - orzeka o odszkodowaniu na rzecz następców prawnych lub spadkobierców, którzy zgłosili udział w postępowaniu (art. 45 § 1 lub art. 56 § 2 k.p. w związku z art. 63¹ § 2 k.p. zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 6 marca 2007 r. I PK 326/06, OSNP 2008, nr 7–8, poz. 104). W konsekwencji w takim przypadku (śmierci pracownika) sąd zawiesza postępowanie. Umorzenie postępowania powinno nastąpić w przypadku roszczenia o dopuszczenie do pracy. Umorzeniu będzie podlegać postępowanie w sprawie o roszczenie o dopuszczenie do pracy również w przypadku śmierci pracodawcy, o ile na skutek śmierci nie dojdzie do przejścia zakładu pracy lub ustanowienia zarządu sukcesyjnego  - art. 63² § 1 i § 3 k.p. (por. wyrok SN z dnia 8 marca 2012 r. III UK 2012 r., LEX nr 1213417).

Jeżeli sąd dowiaduje się o śmierci strony, a jednocześnie zgłosili się lub zostali wskazani następcy prawni strony, albo ustanowiono kuratora spadku, to powinien wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania i jednocześnie o jego podjęciu. Zawieszenie postępowania z mocą wsteczną chroni bowiem stronę przed niekorzystnymi skutkami czynności procesowych lub konsekwencjami upływu terminów w okresie, w którym istniała przyczyna zawieszenia (A. Jakubecki, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, H. Dolecki i T. Wiśniewski /red./, Tom I, Warszawa 2011, s. 633).

Zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po śmierci strony, chyba że nastąpiła ona po zamknięciu rozprawy (art. 174 § 2 k.p.c.).

Do czasu zawieszenia postępowania pełnomocnik procesowy zmarłej strony nadal działa, pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa (art. 96 k.p.c.).

Skutki zawieszenia postępowania:

– odwołanie przez przewodniczącego wyznaczonej rozprawy, bądź odroczenie rozprawy przez sąd, gdy przyczyna zawieszenia ujawniła się na rozprawie,

– wstrzymanie biegu terminów sądowych i ustawowych (art. 179 § 2 k.p.c.),

– sąd podejmuje jedynie czynności mające na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu (art. 179 § 3 zd. pierwsze k.p.c.),

– czynności stron, niezwiązane z podjęciem postępowania albo zabezpieczeniem powództwa lub dowodu, nie wywołują skutków, aż do chwili podjęcia postępowania (art. 179 § 3 zd. drugie k.p.c.).