Kędziora Robert, Zawieszenie postępowania (śmierć przedstawiciela ustawowego)

Zawieszenie postępowania (śmierć przedstawiciela ustawowego)

Zawieszenie postępowania jest instytucją procesową, oznaczającą przerwę o charakterze nietrwałym i usuwalnym w postępowaniu administracyjnym, ale jednocześnie przerwę o zakresie czasowym względnie dłuższym, trudnym do określenia w momencie ujawnienia się podstawy zawieszenia. Przyczyny zawieszenia postępowania, stanowiące rodzaj przeszkody do jego prawidłowego prowadzenia, określone zostały w art. 97 § 1 k.p.a. w punktach od 1 do 4. Są to przeszkody o charakterze podmiotowym, dotyczące osób biorących udział w postępowaniu (art. 97 § 1 pkt 1-3 k.p.a.), bądź przedmiotowym - art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. - związane z wystąpieniem tzw. zagadnienia wstępnego. Jedną z podmiotowych przesłanek zawieszenia postępowania jest śmierć przedstawiciela ustawowego strony (art. 97 § 1 pkt 2 k.p.a.). Przyjmuje się, że przesłanka ta znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przedstawicieli ustawowych osoby fizycznej, tj. rodziców, opiekuna i kuratora. W konsekwencji, śmierć pełnomocnika procesowego strony nie będzie stanowić przyczyny zawieszenia postępowania, uregulowanej w powołanym art. 97 § 1 pkt 2 k.p.a. Wówczas postępowanie będzie mogło się toczyć w dalszym ciągu, oczywiście po poinformowaniu strony o śmierci jej pełnomocnika i ewentualnym pouczeniu o konieczności ustanowienia innego pełnomocnika, jeśli strona w dalszym ciągu zamierza korzystać z dobrodziejstwa instytucji pełnomocnictwa. Podobnie, zawieszenie postępowania na mocy omawianej podstawy prawnej, nie znajdzie zastosowania w sytuacji śmierci statutowych przedstawicieli osób prawnych (jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej).

W toku postępowania administracyjnego organy administracji obowiązane są działać wnikliwie i szybko. Jakkolwiek, ustawodawca przewidział sytuacje, w których prowadzenie postępowania jest niemożliwe z uwagi na wystąpienie okoliczności destabilizujących postępowanie i naruszających wymóg prawidłowości podejmowanych czynności procesowych. Zgodnie z treścią art. 97 § 1 pkt 2 k.p.a., do takich okoliczności, obligujących organ administracji publicznej do zawieszenia toczącego się przed nim postępowania, należy śmierć przedstawiciela ustawowego strony. Przesłanka ta aktualizuje się wyłącznie w odniesieniu do przedstawicieli ustawowych stron, będących osobami fizycznymi, tj. jej rodziców, opiekuna lub kuratora. Wskazać należy, ze ustawodawca zrównuje interes prawny wszystkich stron postępowania z punktu widzenia przyczyny zawieszenia postępowania, przesądzając, że w istocie śmierć przedstawiciela ustawowego którejkolwiek ze stron stanowi dostateczną przyczynę zawieszenia postępowania.

W praktyce najczęstszym sygnałem o śmierci przedstawiciela ustawowego strony jest adnotacja urzędu pocztowego na zwrotce przesyłki, informująca o śmierci adresata. Nie jest to jednak informacja, na podstawie której organ administracji jest umocowany do wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania. Taka informacja powinna stanowić wyłącznie sygnał do tego, aby podjąć z urzędu czynności w celu sprawdzenia, czy faktycznie zachodzi przesłanka zawieszenia postępowania, a więc czy przedstawiciel ustawowy strony faktycznie zmarł. Zgodnie z regulacją ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r,, poz. 1741 ze zm.), rejestracji zgonów, jako elementu stanu cywilnego, dokonuje się w księgach stanu cywilnego w formie aktu zgonu. Dokumentem stwierdzającym śmierć osoby fizycznej (fakt zgonu) jest zatem akt zgonu sporządzony przez kierownika urzędu stanu cywilnego, zarejestrowany w księgach stanu cywilnego. Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych. Oznacza to, że akt zgonu stanowi, co do zasady, wyłączny dowód na to, że zgon osoby wymienionej w akcie nastąpił w określonym miejscu i czasie, zaś niezgodność takiego aktu z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Dokumentem potwierdzającym zgon osoby może być również postanowienie sądu stwierdzające zgon. Nie jest natomiast do końca jasne, kiedy przyczynę zawieszenia postępowania może stanowić uznanie za zmarłego. W doktrynie zaprezentowano pogląd, że może to nastąpić tylko wówczas, gdy orzeczenie sądu w tej sprawie zapadło w toku postępowania administracyjnego. Zatem, aby potwierdzić w sposób urzędowy, czy faktycznie nastąpiła śmierć przedstawiciela ustawowego strony w toku postępowania, organ administracji obowiązany jest zwrócić się do kierownika urzędu stanu cywilnego miejsca zgonu o przesłanie odpisu aktu zgonu tego przedstawiciela, względnie do sądu powszechnego - o nadesłanie orzeczenia stwierdzającego jego zgon. Tylko te dokumenty bowiem stanowią wiążący dla organu administracji dowód, potwierdzający, że zaszła jedna z przyczyn zawieszenia postępowania, a mianowicie śmierć przedstawiciela ustawowego strony.