Ambroziewicz Maciej, Zawał serca jako wypadek przy pracy

Zawał serca jako wypadek przy pracy

W sytuacji, w której pracownik doznaje zawału serca w trakcie wykonywania obowiązków służbowych, zespół powypadkowy, sporządzając protokół wypadku przy pracy, staje przed dylematem czy dopuszczalne jest zakwalifikowanie takiego zdarzenia, jako wypadku przy pracy. W takim przypadku pomocne może być orzecznictwo sądowe, które choć nie zawsze bywa jednolite, może naprowadzić członków zespołu na właściwą drogę, tak aby właściwie zakwalifikować dany przypadek. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2004 r., II UK 381/03, LEX nr 399777, kwalifikacja zawału serca jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. Nie można więc zasadnie twierdzić, że zakwalifikowanie związanego z pracą i spowodowanego przyczyną zewnętrzną zdarzenia raz jako nagłego, innym razem jako pozbawionego tej cechy dowodzi rozbieżności w orzecznictwie sądów.

Zatem o tym, czy zawał serca zostanie zakwalifikowany jako wypadek przy pracy, czy też wypadkiem nie będzie zadecydują konkretne okoliczności danego zdarzenia. Jeżeli zawał nastąpił w wyniku nadmiernego przemęczenia lub silnego stresu, w związku z realizowanymi obowiązkami służbowymi, to zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem mogą zaistnieć podstawy, aby takie zdarzenie uznać za wypadek przy pracy.

Za wypadek przy pracy, zgodnie art. 3 ust. 1 u.s.u.w., uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:

1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;

2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;

4) odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;

6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;

7) wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1457);

8) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;

9) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

10) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

11) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;

12) odbywania służby zastępczej;

13) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;

14) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;

15) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych (art. 3 ust. 3 u.s.u.w.).

Nagłość zdarzenia oznacza, że czas jego trwania nie przekroczył jednej dniówki roboczej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1998 r., II UKN 349/98, OSNP 2000, nr 2, poz. 78).

Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie wymaga się jednak jednoczesnego wystąpienia przyczyny i skutku. Nagłość odnosi się do czasu trwania zdarzenia, a zewnętrzność oraz bezpośredniość dotyczą jego przyczyny. W wypadku zawału, udaru itp. sama przyczyna często trwa dłużej niż dniówka robocza - może nią być przemęczenie i nadmierne obciążenie pracą, które może przecież trwać dłużej niż jeden dzień. Inaczej musielibyśmy uznać, że krótkotrwałe zmęczenie mogłoby być przyczyną wypadku, a dłuższe - nie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., II UK 40/06, OSNP 2007, nr 19–20, poz. 291).

Kwalifikacja zawału serca jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. Nie można więc zasadnie twierdzić, że zakwalifikowanie związanego z pracą i spowodowanego przyczyną zewnętrzną zdarzenia raz jako nagłego, innym razem jako pozbawionego tej cechy dowodzi rozbieżności w orzecznictwie sądów (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2004 r., II UK 381/03, LEX nr 399777).