Stefański Ryszard A., Zaskarżanie postanowień prokuratora w przedmiocie środka zapobiegawczego

Zaskarżanie postanowień prokuratora w przedmiocie środka zapobiegawczego

Możliwość wnoszenia zażaleń na postanowienia w przedmiocie środka zapobiegawczego została przewidziana w art. 252 k.p.k. Substrat zaskarżenia został określony zwrotem „w przedmiocie środka zapobiegawczego”, co oznacza, że zaskarżeniu podlega każda decyzja dotycząca takiego środka. Zaskarżeniu podlegają:

a) postanowienia dotyczące któregokolwiek ze środków zapobiegawczych, tj. tymczasowego aresztowania (art. 257–265 k.p.k.), poręczenia majątkowego (art. 266–270 k.p.k.), poręczenia społecznego (art. 271 k.p.k.), poręczenia osoby godnej zaufania (art. 272 k.p.k.), dozoru Policji (art. 275 k.p.k.), warunkowego dozoru Policji (art. 275 § 3 k.p.k.), nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a k.p.k.), zawieszenia w czynnościach (art. 276 k.p.k.) i zakazu opuszczania kraju (art. 277 k.p.k.);

b) tylko postanowienia, a nie inne czynności dotyczące środka zapobiegawczego; nie jest możliwe zaskarżenie bezczynności organu, np. w razie nierozpoznania w terminie wniosku o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego.

c) wszelkie rozstrzygnięcia odnoszące się do tego środka; ustawa nie wiąże zaskarżenia z określonym rodzajem rozstrzygnięcia co do środka zapobiegawczego, np. z jego zastosowaniem (R. A. Stefański: Zaskarżalność postanowień w przedmiocie środka zapobiegawczego, w: Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci prof. Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle, S. Waltoś, Kraków 2000, s. 457–458).

Katalog postanowień podlegających zaskarżeniu jest więc szeroki; obejmuje wszelkiego rodzaju decyzje, które w jakikolwiek sposób dotykają środka zapobiegawczego, z ograniczeniem w przedmiocie zmiany lub uchylenia tego środka na wniosek oskarżonego (art. 254 k.p.k.). Wchodzą zatem w grę postanowienia o zastosowaniu, odmowie zastosowania, uchyleniu, zmianie oraz odmowie zmiany lub uchylenia środka zapobiegawczego, a także o przedłużeniu tymczasowego aresztowania (art. 263 k.p.k.) (postanowienie SA w Krakowie z dnia 10 sierpnia 1992 r., II AKz 169/92, KZS 1992, nr 3–9, poz. 101) oraz o utrzymaniu tego środka (art. 344 k.p.k.). Zaskarżeniu podlega też umieszczenie tymczasowo aresztowanego w odpowiednim zakładzie leczniczym (art. 260 k.p.k.). Nie jest to bowiem tylko decyzja techniczno-administracyjna, a wkracza w sferę wolności tymczasowo aresztowanego i musi być uznana za decyzję w przedmiocie tymczasowego aresztowania. Zażalenie przysługuje też na postanowienie w przedmiocie wstrzymania wykonania postanowienia o uchyleniu tymczasowego aresztowania; jest to przecież postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego (postanowienie SA w Lublinie z dnia 5 czerwca 1992 r., II AKz 89/92, Wok. 1993, nr 4, s. 32).

Zażalenie - zgodnie z art. 460 k.p.k. - wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia lub doręczenia postanowienia. Wnosi się je na piśmie do prokuratora, który wydał zaskarżone orzeczenie (art. 428 § 1 k.p.k.).

Zob. szerzej Sporządzanie i wnoszenie zażalenia.

Prokurator, który wydał zaskarżone postanowienie, może je uwzględnić, tj. zgodnie z wnioskiem zawartym w zażaleniu uchylić zastosowany środek zapobiegawczy lub zmienić na inny.