Musiał Krzysztof J., Zakup usług niematerialnych - problem kwalifikacji prawnej

Zakup usług niematerialnych - problem kwalifikacji prawnej

Procedura ma na celu przedstawienie problemów związanych z kwalifikacją prawną zakupu usług niematerialnych.

Praktyka obrotu gospodarczego dostarcza przykładów zdarzeń gospodarczych, które nie podlegają jednoznacznej ocenie, a sposób dokonywanej przez aparat skarbowy weryfikacji, czy zostały spełnione przesłanki pozwalające wywodzić określone konsekwencje na gruncie przepisów podatkowych, dość często generuje spory podatkowe. Jako przykład mogą posłużyć w tym względzie transakcje związane z usługami o charakterze niematerialnym i kwalifikowaniem wydatków z tego tytułu jako kosztów podatkowych. Problemy, z jakimi można się spotkać na gruncie przepisów o podatkach dochodowych przy okazji wydatków na usługi niematerialne, dotyczą kilku zagadnień. Mogą być związane z trudnościami w wykazaniu związku między wydatkiem na ich nabycie zakwalifikowanym jako koszt a przychodem, który dzięki nim został osiągnięty, w kontekście dokonywanej przez organy podatkowe oceny racjonalności, zasadności i celowości poniesionego wydatku

Nierzadkie są problemy dowodowe związane z brakiem podstawy dokumentacyjnej potwierdzającej wykonanie usługi, ewentualnie z oceną dowodów, które zostały przedstawione jako potwierdzenie wykonania usług o charakterze niematerialnym. W szczególny sposób oceniane są transakcje mające za przedmiot usługi niematerialne dokonywane pomiędzy podmiotami powiązanymi, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1036 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., oraz art. 25 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.).

Kłopotliwa może być kwalifikacja wydatku jako wartości niematerialnej i prawnej. Zdarza się bowiem, iż organy - szczególnie, jeśli usługa kupowana jest z zagranicy - skłonne są przyjmować, iż zakupiona usługa to w rzeczywistości know-how, z czym wiążą się różne obowiązki spółki jako płatnika, a wydatek jest uwzględniany w rachunku podatkowym poprzez dokonywane odpisy amortyzacyjne.

Obserwacja praktyki pokazuje, iż kontrole podatkowe, w których wątpliwości budzą wydatki na zakup usług niematerialnych są początkiem dość długich sporów z organami podatkowymi. Zdarza się, że w przypadku usług niematerialnych w ocenie administracji podatkowej poniesiony wydatek jest kwalifikowany jako:

1) zakup wartości niematerialnej i prawnej (know-how),

2) koszty prac badawczo-rozwojowych, czyli również zakup, choć innych, wartości niematerialnych i prawnych,

3) nabycie usług specjalistycznych, z tytułu których wydatki odnoszone są bezpośrednio w koszty podatkowe.

Usługi mogą być nabywane pomiędzy podmiotami powiązanymi, co również rodzi określone implikacje podatkowe (zob. wymogi przewidziane w rozdziale 5 „Szczególne przypadki i warunki ustalania wartości rynkowej dóbr niematerialnych i usług” rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1186).