Brząkowski Mateusz, Zakład aktywności zawodowej - prawa i obowiązki

Zakład aktywności zawodowej - prawa i obowiązki

Osoby niepełnosprawne stanowią szczególną kategorię pracowników, dlatego ustawodawca odmiennie uregulował ich sytuację na rynku pracy poprzez określenie szczególnych uprawnień i obowiązków związanych z zatrudnieniem. Osoby niepełnosprawne mogą być zatrudnione zarówno przez pracodawców chronionego rynku pracy, jak i tych z tzw. otwartego rynku pracy (OR). Chroniony rynek pracy to: zakłady pracy chronionej oraz zakłady aktywności zawodowej.

Zakład aktywności zawodowej (ZAZ) jest szczególnym typem jednostki organizacyjnej, której działalność może przysłużyć się zarówno pracodawcy, jak i zatrudnionym osobom niepełnosprawnym. Szczegóły dotyczące funkcjonowania ZAZ zawarte zostały w art. 29 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej (tekst jedn.:Dz. U. z 2021 r. poz. 1934 , z późn. zm.).

Zakład aktywności zawodowej (ZAZ) jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostką (tzw. organizator), o której utworzenie mogą ubiegać się:

– gmina;

– powiat;

– fundacja, stowarzyszenie;

– inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.

Aby wskazany w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych podmiot (zwany organizatorem) mógł uzyskać status ZAZ musi spełnić łącznie następujące warunki:

1) co najmniej 70% ogółu osób zatrudnionych w tej jednostce stanowić powinny osoby niepełnosprawne, w szczególności skierowane do pracy przez powiatowe urzędy pracy:

a) zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności,

b) zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono

– autyzm,

– upośledzenie umysłowe lub

– chorobę psychiczną,

– w tym osób, w stosunku do których rada programowa warsztatu terapii zajęciowej zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej, z tym jednak zastrzeżeniem, że stan zatrudnienia tych osób nie może przekraczać 35% ogółu zatrudnionych.

2) obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład pracy:

a) odpowiadają przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy,

b) uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higienicznosanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz spełniają wymagania dostępności do nich,

3) jest zapewniona doraźna i specjalistyczna opieka medyczna, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne;

4) organizator przeznacza uzyskane dochody na zakładowy fundusz aktywności zawodowej;

5) organizator uzyska pozytywną opinię starosty o potrzebie utworzenia zakładu aktywności zawodowej.

Uwaga!!

Stany zatrudnienia na potrzeby legitymowania się statusem ZAZ ustala się w osobach (a nie np. w etatach).

Decyzję w sprawie zakładu aktywności zawodowej, potwierdzającą spełnianie ustawowych warunków, wydaje właściwy miejscowo wojewoda.

Aby wskazany w u.r.o.n. podmiot (zwany organizatorem) mógł uzyskać status ZAZ musi spełnić warunek dotyczący stanu zatrudnienia oraz wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością. Oznacza to, że:

1) co najmniej 70% ogółu osób zatrudnionych w tej jednostce stanowić powinny osoby niepełnosprawne, w szczególności skierowane do pracy przez powiatowe urzędy pracy:

c) zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności,

d) zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono

– autyzm,

– upośledzenie umysłowe lub

– chorobę psychiczną,

– w tym osób, w stosunku do których rada programowa warsztatu terapii zajęciowej zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej, z tym jednak zastrzeżeniem, że stan zatrudnienia tych osób nie może przekraczać 35% ogółu zatrudnionych.