Wiśniewski Jarosław T., Zajęcie wynagrodzenia za pracę

Informacji o fakcie zatrudnienia i uzyskiwania wynagrodzenia za pracę może udzielić sam dłużnik po wezwaniu do złożenia wyjaśnień (art. 801 k.p.c.).

Na czynność komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego (art. 767 k.p.c.). Patrz również Wniesienie skargi na czynności komornika.

W skierowanym do pracodawcy wezwaniu komornik sądowy zakazuje wypłacania dłużnikowi wynagrodzenia (poza częścią wolną od zajęcia) oraz określa komu ma być przekazywane zajęte wynagrodzenie.

Zasadą jest, że komornik zobowiązuje pracodawcę do przekazywania wynagrodzenia bezpośrednio wierzycielowi.

Komornik może jednak od razu bądź w toku realizacji zajęcia nakazać pracodawcy, aby zajęte wynagrodzenie było przekazywane bezpośrednio jemu, jeśli przemawiają za tym okoliczności sprawy, a w szczególności gdy:

– egzekucja prowadzona jest na rzecz kilku wierzycieli, a potrącona kwota nie wystarcza na całkowite ich zaspokojenie (art. 881 § 3 pkt 2 k.p.c.),

– pracodawca zaniedbuje swoje obowiązki wynikające z zajęcia (np. wykonuje je z opóźnieniem, nie przekazuje komornikowi informacji o rozpoczęciu wypłat na rzecz wierzyciela),

– egzekwowane są należności przypadające komornikowi, np. koszty egzekucji,

– postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone bądź zajęcie dokonane zostało na podstawie tytułu zabezpieczenia; w tych wypadkach ściągnięte kwoty są wpłacane na rachunek depozytowy Ministra Finansów (art. 808 k.p.c.). Patrz również Składanie kwot na rachunek depozytowy Ministra Finansówu.

Jeżeli egzekucja dotyczy świadczeń alimentacyjnych, rentowych lub innych świadczeń powtarzających się, albo świadczenia pieniężnego w walucie obcej, komornik informuje o charakterze egzekwowanych świadczeń (art. 881 § 2¹ k.p.c.). W wypadku bowiem, gdy dojdzie do zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej wymienionych świadczeń, a wynagrodzenie nie wystarczy na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności, pracodawca zobowiązany jest dokonać wypłat na rzecz sądowego organu egzekucyjnego (art. 882¹ § 2 k.p.c.).

Zajęciu podlega nie tylko wynagrodzenie rozumiane jako świadczenie periodyczne przysługujące pracownikowi w zamian za świadczoną pracę lub prace zlecone, ale również premie, nagrody, zysk lub udział w funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy (art. 881 § 2 k.p.c.). Zajęcie obejmuje w szczególności świadczenia uzyskiwane od pracodawcy z innych niż stosunek pracy stosunków prawnych, np. wynagrodzenie za pracę wykonane na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Dokonując zajęcia, komornik powinien również zaznaczyć, że zajęcie obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, lecz także wynagrodzenie za prace zlecone, dodatki do wynagrodzenia, nagrody i premie związane ze stosunkiem pracy, zysk i udział w funduszach pozostających w związku z zatrudnieniem oraz wszelkie inne dochody, jakie są uzyskiwane w ramach stosunku pracy. Tak szczegółowe informowanie dłużnika o zakresie zajęcia w pierwszej kolejności ma celu uświadomienie dłużnikowi, że pojęcie wynagrodzenia jest rozumiane szeroko i obejmuje wszelkie składniki wynagrodzenia w rozumieniu przepisów prawa pracy, w związku z czym jego ewentualne próby negowania zakresu zajęcia nie okażą się skuteczne (A. Klich [w:] Postępowanie egzekucyjne. Komornicy Sądowi. Koszty egzekucyjne, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2019, s. 373).

Skierowane do pracodawcy wezwanie powinno zawierać numer PESEL, NIP lub REGON dłużnika, jeżeli numery te zostały dłużnikowi nadane, a w razie konieczności także inne dane niezbędne do identyfikacji jego tożsamości (art. 760² k.p.c.).

Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik zawiadamia o tym dłużnika, informując go w szczególności, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. W razie naruszenia opisanych zakazów dłużnik może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzyciela na podstawie art. 415 k.c.

Równocześnie z zawiadomieniem o zajęciu komornik poucza dłużnika o obowiązku powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy i skutkach zaniedbania tego obowiązku, czyli o możliwości ukarania grzywną w wysokości do pięciu tysięcy złotych (art. 884 § 4 oraz art. 886 § 1 i 4 k.p.c.).

Zajęcie wynagrodzenia za pracę dłużnika jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania pracodawcy.

Zajęcie obowiązuje nadal, choćby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała (art. 884 § 1 k.p.c.).

W wypadku rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem dotychczasowy pracodawca czyni wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy (art. 884 § 2 k.p.c. i art. 97 § 2 k.p.).