Kędziora Robert, Wznowienie postępowania administracyjnego z urzędu

Wznowienie postępowania administracyjnego z urzędu

Wznowienie postępowania to instytucja procesowa, która umożliwia weryfikację ostatecznej decyzji administracyjnej (oraz w wąskim zakresie - postanowienia) dotkniętej kwalifikowaną wadą procesową, wymienioną w art. 145 § 1, art. 145a § 1, art. 145aa § 1 i art. 145b § 1 k.p.a. Wznowienie postępowania jest zasadniczo postrzegane jako jeden z trybów postępowania nadzwyczajnego, a więc takiego, którego celem jest przeprowadzenie kontroli decyzji wydanej w postępowaniu zwykłym. Pozytywne przesłanki wznowienia postępowania uregulowane zostały w wyżej wskazanych trzech przepisach i obejmują one sytuacje, w których otwiera się możliwość weryfikacji ostatecznej decyzji administracyjnej. Do tych dwóch przesłanek należy: rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną oraz wystąpienie co najmniej jednej z podstaw, uregulowanych w sposób zamknięty w art. 145 § 1, art. 145a § 1, art. 145aa § 1 i art. 145b § 1 k.p.a. Kodeks opiera się przy tym na koncepcji wyczerpującego wyliczenia podstaw wznowieniowych, których nie należy interpretować rozszerzająco, ani domniemywać. Niezależnie od wystąpienia przesłanek pozytywnych, kodeks opiera możliwość wznowienia postępowania na braku zajścia dwóch przesłanek negatywnych, uregulowanych w art. 146 § 1 i art. 146 § 2 k.p.a. Zgodnie z treścią art. 147 k.p.a., wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, przy czym - z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 4, art. 145a § 1, art. 145aa § 1 i art. 145b § 1 k.p.a. - wyłącznie na żądanie strony.

Wszczęcie postępowania w sprawie wznowienia postępowania może nastąpić z urzędu lub na żądanie strony. W niektórych sytuacjach kodeks wyraźnie przewiduje możliwość wszczęcia postępowania wyłącznie na żądanie strony, wyłączając tym samym zasadę oficjalności wszczęcia postępowania wznowieniowego. Dotyczy to podstaw wznowieniowych określonych w art. 145 § 1 pkt 4, art. 145a § 1, art. 145aa § 1 i art. 145b § 1 k.p.a. W takich wypadkach wszczęcie postępowania wznowieniowego z urzędu jest niedopuszczalne. Wszczynając postępowanie z urzędu w odniesieniu do podstaw wznowieniowych określonych w art. 145 § 1 pkt 1–3 i 5–8 k.p.a., organ inicjuje czynności związane z analizą dopuszczalności wszczęcia postępowania z własnej inicjatywy, w wyniku sprzeciwu złożonego przez prokuratora, w związku z wnioskiem organizacji społecznej oraz w wyniku skargi powszechnej złożonej przez osobę trzecią. Zasada prawdy obiektywnej nakłada na organy administracji bezwzględny obowiązek zainicjowania z urzędu postępowania w razie stwierdzenia, że w procesie wydawania decyzji ostatecznej zostało naruszone prawo procesowe w sposób uregulowany w art. 145 § 1 (z wyłączeniem punktu 4) k.p.a., a zatem w sytuacji ujawnienia się jednej z podstaw wznowieniowych. Przepis art. 145 § 1 k.p.a. stanowi, że w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, a to oznacza, że stwierdzenie w/w okoliczności wznowieniowej obliguje organ do przeprowadzenia weryfikacji prawidłowości postępowania, w którym zapadła taka decyzja ostateczna.

Zgodnie z art. 150 § 1 i 2 k.p.a., organem administracji publicznej właściwym w sprawach wymienionych w art. 149 k.p.a. (a więc w sprawie analizy dopuszczalności wszczęcia postępowania, kończącej się wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania wznowieniowego - etap przedprocesowy, oraz do przeprowadzenia postępowania co do przyczyn wznowienia i rozstrzygnięcia istoty sprawy - etap procesowy, rozpoznawczy) jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy w sprawach wymienionych w art. 149 § 2 k.p.a. Powyższe oznacza, że organ w pierwszej kolejności obowiązany jest zbadać swoją właściwość do przeprowadzenia czynności w zakresie analizy dopuszczalności wszczęcia postępowania, a więc ustalić, czy wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeśli ustali, że decyzję w ostatniej instancji wydał organ wyższego stopnia, obowiązany jest, stosownie do art. 150 § 1 k.p.a., sprawę przekazać temu organowi, gdyż to on będzie właściwy do przeprowadzenia postępowania w zakresie określonym w art. 149 k.p.a.