Bełczącki Robert Marek, Wyznaczenie powodowi terminu do usunięcia braku zdolności sądowej, zdolności procesowej lub braku w składzie właściwego organu

Wyznaczenie powodowi terminu do usunięcia braku zdolności sądowej, zdolności procesowej lub braku w składzie właściwego organu

1. Brak zdolności sądowej powoda, brak zdolności procesowej powoda będącego osobą fizyczną w sytuacji, gdy jednocześnie brakuje przedstawiciela ustawowego, oraz brak w składzie organów reprezentujących w przypadku powoda będącego jednostką organizacyjną, powodują, że postępowanie nie może toczyć się prawidłowo i dotknięte może być nieważnością (art. 379 pkt 2 k.p.c.).

2. W celu uniknięcia takiej sytuacji, art. 70 § 1 k.p.c. nakazuje sądowi wyznaczenie odpowiedniego terminu do usunięcia takich braków, jeśli jest to możliwe.

1. Wyznaczanie terminu nie wchodzi w rachubę w przypadku braku niedającego się usunąć. Takim jest brak zdolności sądowej u osoby fizycznej wskazanej jako powód w sytuacji, gdy zmarła ona przed wniesieniem pozwu.

2. Jeśli braki nieusuwalne mają charakter pierwotny, tj. istnieją już od chwili wszczęcia postępowania, należy pozew odrzucić (art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.), ewentualnie także znieść postępowanie, jeśli toczyło się ono pomimo takiego braku (por. art. 71 k.p.c.).

3. Jeśli braki mają charakter następczy, a więc wystąpiły dopiero w toku postępowania, zachodzi konieczność zawieszenia postępowania (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.), niezależnie od tego, czy mają charakter usuwalny, czy nieusuwalny. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w przypadku braków, których usunięcie jest możliwe, należy przed zawieszeniem postępowania wyznaczyć odpowiedni termin do ich usunięcia (por. wyrok SN z dnia z dnia 7 listopada 2006 r., I CSK 224/06, niepubl., LEX nr 276251; postanowienie SN z dnia 3 października 1972 r., I CZ 55/72, OSNC 1973, nr 5, poz. 89, LEX nr 1508). Pogląd ten poddawany jest jednak trafnej krytyce w doktrynie, gdzie podkreśla się ochronny cel zawieszenia postępowania (por. A. Jakubecki, Komentarz do art. 174 k.p.c., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Lex). Usunięcie braków skutkujących zawieszeniem stanowić będzie natomiast podstawę podjęcia postępowania zawieszonego.

4. Jednakże nienaprawialna następcza utrata zdolności sądowej strony prowadzi do umorzenia postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., a nie jego zawieszenia (por. postanowienie SN z dnia 15 lutego 2002 r., V CKN 1100/00, OSNC 2003, nr 1, poz. 11, LEX nr 54146).