Dauter Bogusław, Wyznaczanie składu orzekającego mającego podjąć uchwałę

Wyznaczanie składu orzekającego mającego podjąć uchwałę

Określenie składu orzekającego sprowadza się do wskazania konkretnych sędziów czy też konkretnego sędziego, którzy będą uprawnieni do orzekania lub podejmowania czynności procesowych w konkretnej sprawie w danym sądzie w charakterze organu procesowego, czyli „sądu” (por. M Romańska [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz (red. T. Woś), wyd. 4, Warszawa 2011, s. 195; B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, wydanie 3, Warszawa 2011, s. 68).

Tryb wyznaczania składu orzekającego, jak wynika art. 17 § 1 p.p.s.a., określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów administracyjnych, wydane na podstawie odrębnej ustawy. W stosunku do NSA regulację taką zawiera rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 4 lipca 2020 r. Regulamin Naczelnego Sądu Administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1202, z późn. zm., dalej reg.NSA). Procedura przedstawia tryb wyznaczania składu orzekającego NSA mającego podjąć uchwałę.

1. Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 2 p.p.s.a. NSA podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (tzw. uchwały abstrakcyjne).

2. Podmiotami uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o podjęcie uchwały abstrakcyjnej są: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, Rzecznik Praw Dziecka (art. 264 § 2 p.p.s.a., § 22 ust. 3 reg.NSA).

1. Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 3 p.p.s.a. NSA podejmuje też uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej.

2. Pytanie prawne składu orzekającego może dotyczyć zarówno przepisów prawa materialnego, jak i procesowego.

3. Z wykładni językowej art. 187 § 1 p.p.s.a. wynika, że uprawnionym do przedstawienia w formie postanowienia zagadnienia prawnego (pytania prawnego) jest wyłącznie NSA. WSA może co najwyżej już po podjęciu uchwały przez skład poszerzony, nie podzielając zajętego w niej stanowiska, na podstawie art. 269 § 1 p.p.s.a. przedstawić powstałe zagadnienie odpowiedniemu składowi. W takiej sytuacji odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 187 § 1 i § 2 p.p.s.a. zawarte w ostatnim zdaniu art. 269 § 1 p.p.s.a. nie odnosi się wyłącznie do NSA, ale dotyczy „jakiegokolwiek składu sądu administracyjnego”, a więc i składu orzekającego WSA (por. B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, wydanie 3, Warszawa 2011, s. 574). Przedstawienie powyższego zagadnienia prawnego odpowiedniemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozstrzygnięcia jest obowiązkiem sądu administracyjnego, który nie podziela stanowiska zajętego w uchwale (zob. postanowienie pełnego składu NSA z dnia 1 kwietnia.2019 r., I OPS 4/17, ONSAiWSA 2020 nr 1, poz. 1, s. 53).

4. Skład zwykły NSA może przedstawić, na podstawie art. 187 § 1 p.p.s.a., do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne tylko składowi siedmiu sędziów NSA. Nie oznacza to jednak, że ten właśnie skład zagadnienie rozstrzygnie. NSA podejmuje bowiem uchwały w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub pełnym składzie (art. 264 § 1 p.p.s.a.). Powołany przepis w pełni koreluje z art. 264 § 4 p.p.s.a, który stanowi, że skład siedmiu sędziów może - w formie postanowienia - przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby, a Izba - pełnemu składowi NSA (zob. B. Dauter, op. cit., s. 575).

5. W przypadku zagadnienia prawnego kierowanego w trybie art. 269 § 1 p.p.s.a. ustawodawca przyjął, że przedstawia się je „odpowiedniemu składowi”. Zwrot ten należy rozumieć jako skład sądu, w którym podjęto uchwałę, której skład orzekający w konkretnej sprawie nie podziela (zob. B. Dauter, op. cit., s. 574).

6. Jeżeli skład orzekający w toku rozpoznawania środka odwoławczego przedstawi zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów, akta sprawy przestawia Prezesowi Izby (§ 32 ust. 1 reg.NSA). Jednocześnie, pomimo braku wyraźnej w tym zakresie regulacji, przyjąć należy, że akta sprawy przekazuje się Prezesowi Izby także wówczas, gdy zagadnienie prawne skierowano do całej Izby.