Wiśniewski Jarosław T., Wytoczenie powództwa w sprawie gospodarczej

Wytoczenie powództwa w sprawie gospodarczej

Sprawy gospodarcze rozpoznawane są przez sądy gospodarcze, czyli powołane do tego wydziały sądów powszechnych (art. 10a ustawy z 27 .07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 52 – dalej p.u.s.p.). Rozpoznające sprawy w pierwszej instancji sądy rejonowe i sądy okręgowe, którym przekazano rozpoznawanie spraw gospodarczych, zostały określone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 7.10.2014 r. w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym i sądom rejonowym rozpoznawania spraw gospodarczych z obszarów właściwości innych sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1397).

Podstawową kategorią spraw gospodarczych są sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej (art. 458² § 1 pkt 1 k.p.c.). Ustawowa definicja przedsiębiorcy została sformułowana w art. 43¹ k.c. Według wskazanego przepisu, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Zgodnie z art. 3 ustawy z 6.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292), działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Przez działalność zawodową należy natomiast rozumieć działalność specjalistyczną podejmowaną w celach zarobkowych – na własny rachunek – w ramach określonego zawodu (profesji), a więc w sposób kwalifikowany, zorganizowany i fachowy, z zachowaniem profesjonalnej staranności (tak J. Gudowski, Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, uwagi do art. 458² pod poz. 16).

Dowodem statusu przedsiębiorcy może być wpis w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego lub w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Dla spełnienia przesłanek z art. 458² § 1 pkt 1 k.p.c. niezbędne jest, aby każda ze stron była przedsiębiorcą. Jeśli choćby jeden ze współuczestników nie jest przedsiębiorcą, to sprawa nie jest sprawą gospodarczą w rozumieniu wymienionego przepisu.

Sprawą gospodarczą jest przykładowo:

– sprawa o odszkodowanie za czyn niedozwolony wyrządzony przez przedsiębiorcę innemu przedsiębiorcy, jeżeli powstanie szkody spowodowane zostało ruchem przedsiębiorstwa sprawcy deliktu i miało bezpośredni wpływ na zdolność do prowadzenia działalności gospodarczej przez poszkodowanego (tak SN w wyroku z 8.02.2007 r., I CSK 453/06, LEX nr 223447);

– sprawa o zapłatę ceny sprzętu medycznego, wszczęta przez przedsiębiorcę przeciwko samodzielnemu publicznemu zakładowi opieki zdrowotnej (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 11.05.2005 r., III CZP 11/05, OSNC 2006/3, poz. 48);

– sprawa z udziałem syndyka masy upadłości, jako zastępcy upadłego przedsiębiorcy (zob. uchwałę SN z 27.06.2008 r., III CZP 4/08, OSNC 2009/7–8, poz. 100); z podobnych względów sprawą gospodarczą jest sprawa z udziałem zarządcy sukcesyjnego (tak J. Gudowski, Kodeks..., uwagi do art. 458² pod poz. 9);

– sprawa, w której występuje indywidualny rolnik w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej innej niż wytwórcza, dotycząca produkcji roślinnej, zwierzęcej, ogrodnictwa i sadownictwa (tak SN w uchwale z 16.05.1991 r., OSNCP 1992/1).

Sprawy z umów o roboty budowlane bądź związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych oraz z umów leasingu są sprawami gospodarczymi bez względu na to, czy obie strony są przedsiębiorcami (art. 458² § 1 pkt 5 i 6 k.p.c.).

W przepisie art. 458⁷ § 1 k.p.c. wskazano termin, w jakim sąd gospodarczy może przekazać sądowi właściwemu sprawę, która nie jest sprawą gospodarczą. Ponieważ sądem gospodarczym w rozumieniu art. 10a p.u.s.p.) jest wydział sądu powszechnego, to wskazany termin dotyczy zarówno przekazania sprawy innemu sądowi (postanowieniem), jak i innemu wydziałowi (np. cywilnemu) tego samego sądu (zarządzeniem).

Jeżeli sąd gospodarczy nie przekaże sądowi właściwemu sprawy, która nie jest sprawą gospodarczą, w terminie miesiąca od wdania się w spór co do istoty sprawy przez pozwanego, to zobowiązany jest prowadzić sprawę dalej, z tym że z pominięciem przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych.

Na marginesie dodać warto, że w art. 458⁷ § 2 k.p.c. wprowadzony został termin na przekazanie sprawy gospodarczej wynoszący miesiąc od dnia wdania się w spór co do istoty sprawy przez pozwanego. Wskazany termin adresowany jest do sądu innego niż sąd gospodarczy (na ogół chodzić będzie o wypadki skierowania pozwu do wydziału cywilnego). Termin ten nie ogranicza natomiast możliwości przekazania sprawy gospodarczej przez niewłaściwy do rozpoznania (miejscowo bądź rzeczowo) sąd gospodarczy innemu sądowi gospodarczemu, co wynika ze zdania drugiego art. 458⁷ § 2 k.p.c. W tym wypadku pamiętać jednak należy o ograniczeniu w badaniu właściwości wynikającym z art. 200 § 1² k.p.c.

Przekazanie sprawy gospodarczej sądowi gospodarczemu przez sąd, który nie jest powołany do rozpoznawania spraw gospodarczych, może nastąpić postanowieniem (gdy w sądzie, który stwierdził swoją niewłaściwość nie ma wydziału gospodarczego), bądź zarządzeniem (jeśli przekazanie następuje do wydziału gospodarczego w tym samym sądzie). W części wypadków przekazania sprawy gospodarczej po upływie miesięcznego terminu z art. 458⁷ § 2 k.p.c. istnieje możliwość skontrolowania i wzruszenia tej decyzji. Na postanowienie o przekazaniu sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu stronom służy zażalenie do sądu drugiej instancji (art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c.). W przypadkach budzących wątpliwości prezes sądu – na ogół na wniosek wydziału, któremu sprawa została przekazana (w tym wypadku wydziału gospodarczego) – może zaś wyznaczyć wydział właściwy do rozpoznania sprawy (§ 78 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.06.2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych, Dz.U. z 2019 r. poz. 1141).