Gil Piotr, Wysłuchanie

Wysłuchanie

Instytucja ta jest formą wymiany informacji pomiędzy sądem a stronami postępowania procesowego. Występuje ono, zasadniczo, we wstępnej fazie postępowania, ale także na dalszych etapach postępowania, nie wyłączając postępowania przed sądem II instancji. Wysłuchanie nie stanowi formy, w jakiej sąd prowadzi postępowanie dowodowe w trybie postępowania procesowego. Instytucja „wysłuchania” występuje także w postępowaniu nieprocesowym. I w tym przypadku nie stanowi formy, w jakiej sąd przeprowadza badanie faktów i dowodów. W końcu instytucja ta występuje także na obszarze postępowania upadłościowego.

Podejmując się scharakteryzowania pojęcia „wysłuchanie”, należy ograniczyć badanie do obszaru rozważań dotyczących tej instytucji w procesie poznawania faktów przez sąd i sędziego-komisarza w postępowaniu upadłościowym.

W przypadku rozpoznawania spraw przez sąd i sędziego-komisarza przewidziano w postępowaniu upadłościowym, do pewnego stopnia uproszczoną, procedurę „wysłuchania”. Zastąpiła ona w pewnym zakresie - po noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r. - rozbudowany system gromadzenia przez sąd materiału dowodowego w procesie. Postępowanie dowodowe uregulowane w trybie postępowania procesowego występowało uprzednio w postępowaniu upadłościowym i było wykorzystywane np. dla rozpoznania sprawy wskazanej w przepisie art. 128 p.u.n. (obecnie w art. 128 p.u. - po noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r.). Po wprowadzeniu w życie noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r. skomplikowane dowodowo procesy zostały przez ustawodawcę zastąpione w pewnej części instytucją „wysłuchania”. Takie nowe rozwiązanie przyjął ustawodawca w zmienionej regulacji dotyczącej np. zaskarżenia czynności pomiędzy upadłym i podmiotami powiązanymi z nim osobowo lub kapitałowo (art. 128 p.u.). Przyjęto, że skoro sędzia-komisarz od wielu lat orzekał o bezskuteczności rażąco niewspółmiernego wynagrodzenia, według art. 129 p.u.n. (a obecnie po ww. noweli art. 129 p.u.), to nie ma przeszkód natury jurydycznej, aby sprawy o podobnym poziomie problemów dowodowych, dotyczące czynności odpłatnych z tzw. podmiotami powiązanymi lub bliskimi, podjęte w kwalifikowanym okresie także powierzyć do rozpoznania sędziemu-komisarzowi i to w ramach instytucji wysłuchania.

Sprawdzenie poprawności działań sędziego-komisarza w zakresie gromadzenia i oceny materiału dowodowego następuje z wykorzystaniem zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza do sądu upadłościowego, np. na podstawie art. 134 p.u.

Prawo upadłościowe - po noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r. - wyraźnie podkreśla, że oświadczenia składane w ramach wysłuchania stanowią dowód w sprawie. Właśnie w uznaniu za dowód oświadczenia złożonego w ramach wysłuchania, według art. 217 p.u., tkwi zasadnicza różnica w stosunku do oświadczeń, jakie są składane w ramach wysłuchania w postępowaniu procesowym i nieprocesowym oraz w stosunku do wysłuchania wcześniej uregulowanego w p.u.n. (sprzed noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r.). Na uwagę zasługuje wcześniejszy, odmienny stan prawny. Przed nowelą z dnia 15 maja 2015 r. do p.u. w wielu wypadkach również przewidywano wysłuchanie syndyka, nadzorcy sądowego czy zarządcy, a także uczestników postępowania czy też innych osób. Taka regulacja dotyczyła np. art. 73 ust. 2, art. 129 ust. 2 i 3, art. 168 ust. 3, art. 195 ust. 2, art. 211 ust. 2, art. 226 ust. 2, art. 243 ust. 1, art. 259 ust. 1, art. 350 ust. 2, art. 427 ust. 1 p.u.n.

Wysłuchanie jako instytucja występująca w poprzedniej regulacji, tj. przed wprowadzeniem noweli z dnia 15 maja 2015 r. p.r., nie należało jednak „do postępowania dowodowego. Fakty uzyskane w trybie wysłuchania nie mogą więc stanowić samoistnej podstawy rozstrzygnięcia” (F. Zedler, Komentarz do art. 217 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, Lex Prestige). Ten trafny pogląd dotyczył poprzedniego stanu prawnego.