Sobieska Maria, Wynagrodzenia - przekroczenie progu podatkowego

Wynagrodzenia - przekroczenie progu podatkowego

Przekroczenie progu podatkowego jest zdarzeniem, z którym skorelowane są pewne obowiązki, które co do zasady spoczywają na pracodawcy. Choć należy też pamiętać, że po zakończeniu roku podatkowego ostatecznie obowiązek rozliczenia podatku spoczywa na osobie fizycznej - pracowniku.

Często przekroczenie danego progu podatkowego powoduje wiele wątpliwości w zakresie kalkulacji wynagrodzenia. Niniejsza procedura ma na celu pokazanie momentu przekroczenia, a także działań, jakie musi podjąć pracodawca, aby prawidłowo naliczyć, potrącić i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w trakcie roku podatkowego.

Na przykładach obrazują to wzory xls.:

1. Karta wynagrodzeń pracownika - przekroczenie progu podatkowego lipiec 2014 - 18% podatku (wariant I);

2. Karta wynagrodzeń pracownika - przekroczenie progu podatkowego - 18% podatku - sierpień 2014 (wariant II);

3. Karta wynagrodzeń pracownika - przekroczenie progu podatkowego wrzesień 2014 - 18% podatku (wariant III);

4. Karta wynagrodzeń pracownika - przekroczenie progu podatkowego wrzesień 2014 - 32% podatku (wariant IV); i ograniczenie podstawy wymiaru składek.

5. Karta wynagrodzeń pracownika przy przekroczeniu progu podatkowego i progu ZUS (przykład naliczenia).

Zasady opodatkowania przychodów uzyskiwanych na terenie RP określa ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., z pewnymi wyjątkami dotyczącymi cudzoziemców wykonujących pracę na terytorium RP.

Zgodnie z art. 11 u.p.d.o.f. przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość świadczeń otrzymanych w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Art. 9 u.p.d.o.f. podaje definicję podstawy opodatkowania uznając, że jej wysokość stanowi dochód ze źródła (np. stosunku pracy), pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. Odnosząc się do określenia źródła przychodu należy mieć na uwadze art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f., który stanowi, że źródłami przychodów są m.in. stosunek pracy i służbowy, jak również spółdzielczy stosunek pracy.

Ważne!

Dodatkowo art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f za przychody z wyżej wymienionych źródeł uznaje wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, ale także wartość pieniężną świadczeń otrzymanych w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.

W szczególności wymienia: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za pracę ponad ustalone normy czasu pracy (w nadgodzinach), różnego rodzaju dodatki, nagrody, jakie pracownik otrzymał za osiągnięcia, ekwiwalent za niewykorzystany urlop w naturze. Obok ww. składników za przychód uważa się także inne kwoty, nawet jeżeli ich wysokość nie została z góry ustalona, również świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika i dodatkowo kwoty świadczeń częściowo odpłatnych i nieodpłatnych.

Powyższy katalog nie jest katalogiem zamkniętym, dlatego przez przychód ze stosunku pracy do celów podatkowych należy rozumieć wypłaty świadczenia, które zwiększają jego aktywa, stanowią swoistego rodzaju przysporzenie, a ich podstawę stanowi stosunek łączący pracownika z pracodawcą.

Przychody zwolnione z podatku, gdzie szukać informacji?

Art. 21 u.p.d.o.f. zawiera katalog zwolnień przedmiotowych i jest to katalog zamknięty. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że świadczenia wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie zawsze pokrywają się z katalogiem przychodów zwolnionych z oskładkowania.

Podstawę podatku stanowi kwota brutto wynagrodzenia po odjęciu sumy składek ZUS opłacanych przez pracownika na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe (13,71% podstawy), pomniejszone o koszty uzyskania przychodów. Taki schemat ustalania podstawy podatku wynika z art. 9 i art. 32 u.p.d.o.f.

Wysokość kosztów uzyskania przychodów i dalszej kalkulacji zaliczki jest uzależniona od złożenia przez pracownika oświadczenia PIT-2 i oświadczenia dotyczącego zastosowania określonego rodzaju kosztów uzyskania przychodów.

Odnosząc się do kosztów uzyskania przychodów u.p.d.o.f. klasyfikuje je na:

a) podstawowe koszty uzyskania przychodów (limit roczny 1.335 PLN) - miesięczne koszty uzyskania przychodu wynoszą - 111,25 PLN (w przypadku, gdy pracownik otrzymuje przychody od jednego pracodawcy, z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, ale też z tytułu pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy), jeżeli pracownik zatrudniony jest u kilku pracodawców maksymalne koszty uzyskania przychodów w roku nie mogą przekroczyć kwoty 2.002,25 PLN.

b) Podwyższone koszty uzyskania przychodów (limit roczny 1.668,72 PLN) - miesięczne 139,06 PLN (w przypadku, gdy pracownik otrzymuje przychody od jednego pracodawcy, z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy ale też z tytułu pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy).

Ważne!

Podwyższone koszty uzyskania przychodów (139,06 PLN) stosuje się do pracownika, którego miejsce zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.

c) Jeżeli pracownik zatrudniony jest u kilku pracodawców maksymalne koszty uzyskania przychodów w roku nie mogą przekroczyć kwoty 2.502,56 PLN.

Jak w praktyce stosować koszty w przypadku zatrudnienia na kilka umów o pracę?

Przykład 1.

Pracownik jest zatrudniony w zakładzie pracy na dwie odrębne umowy o prace i dodatkowo ma prawo do zwykłych kosztów uzyskania przychodu. Pracodawca obliczający wynagrodzenie pomniejsza o koszty uzyskania przychodów zarówno jeden i drugi przychód uzyskany z dwóch odrębnych stosunków pracy.

Uwaga!

W takiej sytuacji pracodawca pomniejszy przychód o koszty w wysokości 111,25 PLN zarówno z jednej, jak i z drugiej umowy o pracę.

Przykład 2.

Pracownik jest zatrudniony w dwóch różnych zakładach pracy i ma prawo do podwyższonych kosztów uzyskania przychodów. W takiej sytuacji zarówno jeden, jak i drugi pracodawca powinni odliczyć koszty uzyskania przychodów (139,06 PLN) od wynagrodzenia pracownika.

Uwaga!

W odniesieniu do przykładu pierwszego i drugiego pracodawca lub pracodawcy naliczają koszty uzyskania przychodów. Limit roczny kosztów (2.502,65 PLN) obowiązuje pracownika dopiero w rozliczeniu rocznym - co oznacza, że w takiej sytuacji, nawet jeżeli pracodawca naliczy je w kwocie wyższej, pracownik będzie mógł rozliczyć koszty uzyskania przychodu do wysokości limitu.

Np.:

Pracownik zatrudniony w dwóch zakładach (w zakładzie I - cały rok, w zakładzie II - osiem miesięcy) złożył oświadczenie, że jego zakład pracy znajduje się poza jego miejscem zamieszkania.

Pracodawca I nalicza koszty 139,06 x 12 = 1.668 zł.

Pracodawca II nalicza koszty 139,06 x 8 = 1.112,48 zł.

Łącznie 2.780,40 zł (jednak pracownik w zeznaniu rocznym będzie mógł w rubryce do odliczenia kosztów wpisać kwotę 2.502,56 zł.

Koszty odliczamy od kwoty brutto wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne opłacane przez pracownika.

Po określeniu właściwych kosztów uzyskania przychodów należy jeszcze zweryfikować czy pracownik ma prawo do odliczenia od podatku kwoty wolnej. W tym celu pracodawca musi sprawdzić, czy zatrudniona osoba złożyła oświadczenie PIT-2.

Składając tę deklarację pracownik oświadcza, że nie otrzymuje niżej wymienionych przychodów:

– emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,

– dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

– dochodów z art. 44 ust. 3 u.p.d.o.f. (z działalności gospodarczej, z najmu lub dzierżawy) opodatkowanych podatkiem dochodowym,

– świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia lub od biura terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i określa właśnie ten zakład do stosowania zmniejszenia zaliczki na podatek o kwotę wolną.

Dla przykładu, jeżeli pracownik otrzymuje np. rentę z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wówczas nie powinien pracodawcy składać tego oświadczenia. W takim przypadku za odliczenie kwoty wolnej od podatku będzie odpowiadał ZUS.

Kwota wolna od podatku jest wartością stałą, limit odliczenia na miesiąc wynosi 46,33 PLN. Odlicza się ją na etapie kalkulacji zaliczki podatku.

Dokument PIT-2 składa się przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia.

Ważne!

Deklaracja PIT-2 zachowuje ważność do czasu trwania umowy o pracę.

W przypadku wypłaty wynagrodzenia lub jakichkolwiek innych składników po ustaniu stosunku pracy nie upoważnia pracodawcy do odliczenia kwoty wolnej.

Uwaga!

Dodatkowym dokumentem mającym wpływ na wysokość potrąconej zaliczki jest oświadczenie pracownika, które uprawnia pracodawcę do dodatkowego pomniejszenia zaliczki o kwotę 46,33 PLN lub skalkulowania zaliczki wg niższej stopy procentowej.

Osobami uprawnionymi do tej preferencyjnej metody rozliczania są pracownicy:

– których małżonkowie nie osiągają żadnych dochodów,

– którzy samotnie wychowują dzieci, pod warunkiem, że nie uzyskują one innych dochodów za wyjątkiem renty rodzinnej,

– którzy chcą opodatkować dochody w danym roku podatkowym łącznie z drugim małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Ten ulgowy sposób ustalania wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych polega na:

– kalkulacji wartości podatku wg stawki 18% przez wszystkie miesiące roku podatkowego i dodatkowym pomniejszeniu zaliczki o kwotę 46,33 PLN pod warunkiem, że przewidywany dochód pracownika nie przekroczy pierwszego progu podatkowego (tj. kwoty 85.528 PLN), lub na

– obliczaniu kwoty podatku za cały rok podatkowy wg stawki 18%, jeżeli przewidywane dochody zgodnie z oświadczeniem podatnika przekroczą kwotę pierwszego progu podatkowego (tj. 85.528 PLN).

Dodatkowo pracownik może złożyć oświadczenie uprawniające zakład pracy do obliczania zaliczki w wysokości 18% podstawy podatku.

Z przywileju tego mogą skorzystać podatnicy, których dochód w roku podatkowym, przekroczy wartość określoną w pierwszym progu podatkowym (tj. 85 528 PLN), ale chcą opodatkować swoje dochody z dochodami współmałżonka i ich małżonkowie osiągają dochody, które nie przekraczają kwoty pierwszego progu podatkowego, a więc mieszczą się w przedziale tego progu i nie skorzystają z możliwości obniżenia zaliczek.

W praktyce takie oświadczenie daje prawo potrącania takiemu pracownikowi zaliczki na podatek w wysokości 18% podatku, pomimo przekroczenia kwoty dochodu określonej dla pierwszego progu podatkowego (tj. 85.528 PLN). Gdyby pracownik nie złożył takiego oświadczenia w takim przypadku pracodawca po przekroczeniu pierwszego progu podatkowego byłby zobligowany do potrącenia zaliczki w wysokości 32% podstawy.

Przykład:

Osoba jest zatrudniona u pracodawcy i osiąga przychody przewyższające kwotę (tj. 85.528 PLN). Jednak współmałżonek tego pracownika osiąga przychody, których kwota mieści się w I progu podatkowym. W takiej sytuacji pracownik, który osiąga dochód powyżej wskazanej kwoty będzie miał prawo do zastosowania wobec niego niższego progu podatkowego, tj. 18%.

W kontekście obliczania i ustalania podstawy podatku pracownik jest zobligowany złożyć pracodawcy stosowne oświadczenia o podstawie podatku lub oświadczenie w celu preferencyjnego rozliczenia podatku.

Dostarczenie do pracodawcy takiego oświadczenia lub jego brak będzie determinowało dalsze czynności po stronie pracodawcy. W przypadku otrzymania przez pracodawcę danych dotyczących podatku lub ich braku pracodawca i tak będzie zobligowany obliczyć podatek z uwzględnieniem danych, jakie posiada.