Bełczącki Robert Marek, Wyłączenie prokuratora na wniosek strony

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 3 kwietnia 2018 r.
Autorzy:

Wyłączenie prokuratora na wniosek strony

Wyłączenie prokuratora na wniosek strony

Wyłączenie prokuratora na wniosek strony

Działania prokuratora podejmowane w postępowaniu cywilnym nakierowane są na ochronę praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego (art. 7 k.p.c.). Instytucja wyłączenia prokuratora w postępowaniu cywilnym jest wyrazem przekonania, że dążenie do realizacji tych wartości wymaga od prokuratora zachowania bezstronności.

Wyłączenie prokuratora na wniosek strony prokurator nadrzędny prokurator nadrzędny wyznaczenie innego prokuratora odrzucenie wniosku badanie dopuszczalności wniosku odmowa wyłączenia prokuratora badanie zasadności wyłączenia wyłączenie prokuratora prokurator prokurator złożenie wyjaśnień sąd przewodniczący sąd przewodniczący odebranie wyjaśnień przekazanie wniosku prokuratorowi nadrzędnemu nadanie sprawie dalszego biegu z udziałem innego prokuratora zwrot wniosku zwrócenie się do prokuratora o złożenie wyjaśnień nadanie sprawie dalszego biegu z udziałem dotychczas występującego prokuratora badanie formalne wniosku usuwanie braków formalnych pisma procesowego strona strona powzięcie wiadomości o istnieniu podstawy wyłączenia prokuratora z mocy samej ustawy albo o okolicznościach wywołujących wątpliwość co do bezstronności prokuratora zgłoszenie wniosku o wyłączenie prokuratora niedopuszczalny dopuszczalny niezasadne zasadne nie spełnia wymagań spełnia wymagania nieusunięte usunięte

Krok: powzięcie wiadomości o istnieniu podstawy wyłączenia prokuratora z mocy samej ustawy albo o okolicznościach wywołujących wątpliwość co do bezstronności prokuratora

Zgodnie z art. 54 k.p.c. do wyłączenia prokuratora stosuje się m.in. art. 48 k.p.c., przewidujący podstawy wyłączenia z mocy samej ustawy, oraz art. 49 k.p.c. pozwalający prokuratorowi lub innej stronie żądać wyłączenia prokuratora od udziału w sprawie w razie istnienia okoliczności wywołujących wątpliwość co do jego bezstronności.

Podstawy wyłączenia prokuratora z mocy samej ustawy są tożsame z podstawami wyłączenia sędziego, z następującymi zastrzeżeniami. Artykuł 48 § 1 pkt 5 k.p.c. należy odczytywać jako zakaz brania udziału w każdej sprawie, w której rozpoznaniu uprzednio brał udział jako sędzia. Biorąc pod uwagę art. 48 § 3 k.p.c. zakaz ten dotyczy także postępowania ze skargi o wznowienie w takiej sprawie oraz ze skargi nadzwyczajnej. Podobnie w myśl art. 48 § 1 pkt 6 k.p.c. prokurator podlega wyłączeniu w sprawie o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, gdy w wydaniu tego orzeczenia uprzednio brał udział jako sędzia.

Jeśli chodzi o przewidziane w art. 49 k.p.c. okoliczności wywołujące wątpliwość co do bezstronności, to w odniesieniu do prokuratora, tak jak i sędziego, dotyczyć mogą nie tylko stosunków osobistych (por. K. Korzan, Podmioty postępowania nieprocesowego, cz. I, Rejent 2005, nr 2, poz. 9-29, LEX nr 47079, teza nr 4 i 5; wyrok SN z dnia 24 lipca 2009 r., II CSK 61/09, OSNC 2010, nr B, poz. 51, LEX nr 523586), ale wszelkich zdarzeń zachodzących zarówno w postępowaniu, jak i poza nim (por. wyrok TK z dnia 13 grudnia 2005 r., SK 53/04, Dz. U. Nr 250, poz. 2118, LEX nr 181615). Oceniając ich wpływ na postawę prokuratora z punktu widzenia jego bezstronności należy jednak uwzględniać funkcję pełnioną przez niego w postępowaniu cywilnym.

Szerzej o poszczególnych podstawach wyłączenia z mocy samej ustawy oraz okolicznościach wywołujących wątpliwość co do bezstronności (por. T. Żyznowski, Komentarz do art. 48 i art. 49 k.p.c. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski).

Krok: zgłoszenie wniosku o wyłączenie prokuratora

Jeśli w ocenie strony w odniesieniu do prokuratora podejmującego czynności w danej sprawie zachodzi podstawa jego wyłączenia z mocy samej ustawy albo istnieją okoliczności wywołujące wątpliwość co do jego bezstronności, strona może zgłosić wniosek o wyłączenie prokuratora.

Wniosek, skierowany do prokuratora nadrzędnego, ale składany za pośrednictwem sądu, przed którym sprawa się toczy, zgłasza się na piśmie albo ustnie do protokołu rozprawy.

Wniosek nie podlega opłacie sądowej.

We wniosku strona powinna podać tożsamość prokuratora, którego wniosek dotyczy, konkretną przyczynę jego wyłączenia, a także okoliczności uprawdopodabniające w ocenie strony istnienie tej przyczyny. Brak uprawdopodobnienia we wniosku podlega usunięciu stosownie do art. 130 § 1 k.p.c. Natomiast niedostateczne uprawdopodobnienie nie stanowi takiego braku, ale prowadzi do oddalenia wniosku na podstawie art. 48 lub 49 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 2004 r., III CO 2/04, OSNC 2004, nr 12, poz. 207, LEX nr 125535).

W razie powołania się na okoliczności wywołujące wątpliwość co do bezstronności prokuratora strona, która przystąpiła do rozprawy, w myśl art. 50 § 2 k.p.c. powinna we wniosku ponadto uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się jej znana później.

Zgłoszenie wniosku niedotkniętego brakami formalnymi w obecnym stanie prawnym nie powoduje, że prokurator musi powstrzymać się od udziału w sprawie. Może podejmować dalsze czynności (art. 50 § 3 w zw. z art. 54 k.p.c.), nie tylko takie, które poprzednio uznawano za niecierpiące zwłoki, jak zgłoszenie wniosku o zabezpieczenie, czy zadawanie pytań świadkowi, którego później nie będzie można przesłuchać w sprawie. Udział w sprawie prokuratora podlegającego wyłączeniu nie powoduje nieważności postępowania, a jedynie stanowi naruszenie przepisów postępowania, które zostanie uwzględnione przez sąd drugiej instancji w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, z zastrzeżeniem art. 162 k.p.c.

Zgłoszenie wniosku może uzasadniać odroczenie rozprawy, najczęściej w sytuacji, gdy powództwo zostało wytoczone przez prokuratora.

Wniosek może zostać skutecznie cofnięty przez stronę.