Krywan Tomasz, Wyłączenie opodatkowania PIT przychodów uzyskiwanych w ramach wymiany udziałów

Wyłączenie opodatkowania PIT przychodów uzyskiwanych w ramach wymiany udziałów

Procedura pozwala ustalić, czy ma zastosowanie określone przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączenie opodatkowania przychodów uzyskiwanych w ramach wymiany udziałów.

Na podstawie art. 24 ust. 8a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., do przychodów nie zalicza się wartości udziałów (akcji) przekazanych wspólnikowi tej innej spółki oraz wartości udziałów (akcji) nabytych przez spółkę w ramach tzw. wymiany udziałów. Przepis ten ma zastosowanie, jeżeli spełnionych jest szereg określonych przepisami warunków. Warunki te mogą być spełnione:

1) w ramach jednej transakcji, lub

2) gdy spółka nabywa udziały (akcje) od tego samego wspólnika w ramach więcej niż jednej transakcji przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze ich nabycie, jeżeli w wyniku tych transakcji są spełnione warunki określone w tym przepisie (zob. art. 24 ust. 8c u.p.d.o.f.).

Pierwszym warunkiem stosowania przepisu o wymianie udziałów jest, aby spółka (pojęcie spółki dla celów u.p.d.o.f. definiuje art. 5a pkt 28 u.p.d.o.f.):

1) nabywała od wspólnika (przez wspólnika rozumie się również akcjonariusza - zob. art. 5a pkt 33 u.p.d.o.f.) innej spółki udziały (akcje) tej innej spółki oraz w zamian za ten udziały (akcje) innej spółki przekazywała jej wspólnikom własne udziały (akcje), albo

2) w zamian za udziały (akcje) innej spółki przekazywała wspólnikowi tej innej spółki własne udziały (akcje) wraz z zapłatą w gotówce w wysokości nie wyższej niż 10% wartości nominalnej własnych udziałów (akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej (nie dotyczy to polskich spółek; udziały i akcje polskich spółek zawsze posiadają wartość nominalną) - wartości rynkowej tych udziałów (akcji).

Kwestią sporną jest, czy warunek ten może być spełniony tylko, jeżeli w przypadku nabycia od pojedynczego wspólnika innej spółki udziałów (akcji) tej spółki. Zdaniem organów podatkowych od dnia 1 stycznia 2015 r. - tak. Jak czytamy w stanowiącym zmianę interpretacji indywidualnej piśmie Ministra Finansów z dnia 22 lutego 2016 r., DD9.8220.2.44.2016.KZU, z dniem 1 stycznia 2015 r. „w ustawie wprowadzono określenie „wspólnika” w liczbie pojedynczej, zastępując dotychczasowe wyrażenie „wspólników” w liczbie mnogiej. Przepis ten precyzyjnie wskazuje, że neutralna podatkowo wymiana udziałów ma miejsce w przypadku nabycia od pojedynczego wspólnika innej spółki udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli w wyniku nabycia od tego wspólnika spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są nabywane, albo posiadając bezwzględną większość praw głosu w innej spółce, zwiększa ilość udziałów (akcji) w tej spółce”.

Ze stanowiskiem tym nie zgadzają się jednak sądy administracyjne, czego przykładem może być wyrok WSA w Gdańsku z dnia 13 stycznia 2016 r., I SA/Gd 1828/15. W wyroku tym czytamy, że „kwestia wykładni przepisu art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym do końca roku 2014 była już wielokrotnie przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wyrażał pogląd, że ograniczenie stosowania art. 24 ust. 8a u.p.d.o.f. tylko do przypadku, gdy wymiany udziałów dokonuje odrębnie każdy z udziałowców (akcjonariuszy), stanowiłoby warunek nadmiernie restrykcyjny, niweczący w istotnym stopniu cele leżące u podstaw Dyrektywy 2009/133/WE oraz dokonanej na jej podstawie nowelizacji przepisów u.p.d.o.f. (…) Zmianie terminu «wspólników» na «wspólnika» nie można bowiem przypisać znaczenia ograniczającego neutralność wymiany udziałów zapewnioną w przepisach Dyrektywy 2009/133/WE implementowanych do polskiego porządku prawnego. Dokonana zmiana, zdaniem Sądu ma charakter wyłącznie redakcyjny”.