Borys Adrian, Wykonanie albo odstąpienie od umowy wzajemnej przez syndyka

Wykonanie albo odstąpienie od umowy wzajemnej przez syndyka

Procedura przedstawia warunki dopuszczalności oraz tryb odstąpienia od umowy wzajemnej przez syndyka.

Warunki dopuszczalności i tryb odstąpienia od umowy wzajemnej określone są w art. 98 p.u. Zgodnie z art. 98 ust. 1 p.u. „jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania z umowy wzajemnej nie zostały wykonane w całości lub części, syndyk może, za zgodą sędziego-komisarza, wykonać zobowiązanie upadłego i zażądać od drugiej strony spełnienia świadczenia wzajemnego lub od umowy odstąpić ze skutkiem na dzień ogłoszenia upadłości”. Przyznanie syndykowi prawa do podjęcia jednostronnej decyzji o wykonaniu umowy wzajemnej albo odstąpienia od niej ma służyć efektywności postępowania upadłościowego i wykonaniu tylko tych umów, które są korzystne dla masy upadłości (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2016, art. 98, nb 1). Regulacja art. 98 ust. 1 p.u. umożliwia zatem syndykowi weryfikację zobowiązań upadłego i z jednej strony następczą eliminację przez syndyka błędnych ekonomicznie decyzji upadłego, z drugiej zaś naprawienie sytuacji jego przedsiębiorstwa. Dlatego też syndyk powinien poddać ekonomicznej analizie wszystkie niewykonane całkowicie w chwili ogłoszenia upadłości umowy wzajemne i zdecydować, czy korzystniejsze jest odstąpienie od nich, co ułatwi szybkie i efektywne spieniężenie majątku upadłego w toku likwidacji masy upadłości, czy też utrzymanie ich w mocy i ich wykonanie powiązane najczęściej z decyzją o dalszym prowadzeniu przedsiębiorstwa upadłego, co jest korzystne dla pracowników upadłego (por. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2016, art. 98, nb 1; S. Gurgul, Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 10, Warszawa 2016, art. 98, nb 2).

Jak słusznie podkreśla się w doktrynie: „Przepis art. 98 p.u. nie ma zastosowania do umów wzajemnych, w których świadczenie jednej ze stron ma charakter ciągły. W takim wypadku bowiem, świadczenie tej strony należy uważać za wykonane z chwilą rozpoczęcia świadczenia ciągłego. Tego typu umowy (dostawa wody, energii, gazu, odbiór nieczystości) wiążą zatem obie strony do chwili ich wypowiedzenia w trybie umownym przez syndyka lub drugą stronę, a należności przypadające za okres po dniu ogłoszenia upadłości (patrz art. 245a p.u.) należy traktować, jako wynikające z czynności syndyka i zaliczać do kosztów postępowania” (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2016, art. 98, nb 9).

Umowy wzajemne to umowy dwustronnie zobowiązujące, w których każda ze stron zobowiązana jest do spełnienia świadczenia, które stanowi odpowiednik świadczenia drugiej strony. O ekwiwalentności świadczeń nie decyduje obiektywna ich wartość, lecz subiektywne przekonanie stron, że są one względem siebie równoważne. Umowami wzajemnymi są zarówno umowy nazwane, jak i nienazwane. Do nazwanych umów wzajemnych należą przede wszystkim: umowa sprzedaży, zamiany, dzierżawy, leasingu, najmu, umowa o dzieło, umowa o roboty budowlane, a także umowa o pracę, o pośrednictwo oraz umowa o dożywocie. Umowami wzajemnymi są również umowa zlecenia, przechowania i renty, jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie. Nie jest natomiast umową wzajemną umowa przedwstępna ani umowa kaucji gwarancyjnej (por. S. Gurgul, Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. 10, Warszawa 2016, art. 98, nb 1; P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Komentarz, Warszawa 2016, art. 98, nb 1).