Niewiadomski Zygmunt, Wydanie decyzji w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną

Wydanie decyzji w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną

Ustawodawca przewidział odrębną od postępowania w sprawie wydania ZRID procedurę administracyjną, przedmiotem której jest ustalenie wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną. Ustalone w przeprowadzonej procedurze odszkodowanie powinno mieć ekwiwalentny charakter, czyli odpowiadać wartości wywłaszczonej nieruchomości.

Określenie podmiotów, którym przysługuje odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną następuje zgodnie z art. 12 ust. 4a, 4f specustawy drogowej. Wynikający z art. 18 specustawy drogowej obowiązek ustalenia odszkodowania według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej oznacza obowiązek ustalenia dotychczasowych właścicieli nieruchomości, ewentualnie ich następców prawnych. W przypadku gdy dla danej nieruchomości jest prowadzona księga wieczysta, to o stanie własności decydują wpisy dokonane w dziale II księgi wieczystej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 2015 r., I OSK 493/14, LEX nr 1989966).

W myśl art. 12 ust. 7 specustawy drogowej, Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego może zrzec się odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną pod warunkiem jednak, że przemawia za tym interes społeczny lub gospodarczy.

Mieć należy na względzie, iż wydanie decyzji o ustaleniu odszkodowania nie jest możliwe bez wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. W sytuacji, gdy po wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania dojdzie do wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji o zezwoleniu, nie ma podstaw do ustalenia odszkodowania, mimo, że w chwili wszczęcia postępowania taka ostateczna decyzja istniała. Skoro zaś trwa postępowanie administracyjne, którego przedmiotem jest rozstrzygnięcie sprawy o zezwolenie, to od wyniku tego postępowania zależy rozpatrzenie sprawy o ustalenie odszkodowania i wydanie decyzji w tym przedmiocie. (vide tezy Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 września 2015 r., I OSK 3001/13, LEX nr 2091117). 

Pojęcie decyzji ostatecznej definiuje art. 16 § 1 k.p.a. W rozumieniu art. 16 § 1 k.p.a. ostatecznymi są decyzje, od których nie służy odwołanie, a ich uchylenie lub zmiana, stwierdzenie nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych (tak np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2014 r., II GSK 2009/13, LEX nr 1748259 ).

Organ administracyjny, który wydał decyzję ZRID zobowiązany jest ustalić czy istnieje konieczność wydania decyzji w sprawie ustalenia odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną. Ustalenie konieczności wypłaty odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości pod drogę publiczną stanowi przesłankę do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania w tej sprawie. Wprawdzie niektórzy przedstawiciele doktryny wskazują, że wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania następuje zawsze z urzędu (zob. B. Sagan, Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Komentarz do art. 12, LexisNexis 2013), jak się wydaje nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby podmiot uprawniony do odszkodowania złożył wniosek z żądaniem ustalenia i wypłaty odszkodowania. Na podkreślenie jednak zasługuje, że brak wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania pochodzącego od podmiotu zainteresowanego, nie zwalnia organu administracji publicznej z obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu w tej sprawie.