Czerwińska Dorota, Wydanie bezpłatnego odpisu orzeczenia stronom oraz osobom, których orzeczenie bezpośrednio dotyczy

Wydanie bezpłatnego odpisu orzeczenia stronom oraz osobom, których orzeczenie bezpośrednio dotyczy

Przepis art. 157 § 1 i 2 k.p.k. dotyczący wydawania odpisów orzeczeń stronom oraz osobom, których orzeczenie bezpośrednio dotyczy odnosi się zarówno do fazy postępowania przygotowawczego, jak i sądowego i dotyczy wszystkich orzeczeń wydawanych w postępowaniu karnym, a więc wyroków i postanowień.

Do dnia 1 lipca 2015 r. przepis ten dotyczył wyłącznie oskarżonego dając jedynie temu uczestnikowi postępowania uprawnienie do uzyskiwania odpisów orzeczeń, które go dotyczyły. Ustawodawca w nowelizacji z dnia 27 września 2013 r., podążając w kierunku zrównania uprawnień stron postępowania, słusznie uznał, iż nie tylko oskarżonemu, ale także innym stronom postępowania należy przyznać prawo do uzyskania i to bezpłatnie odpisów niektórych orzeczeń. Co więcej, ustawodawca rozszerzył to uprawnienie także na „osoby, których orzeczenie bezpośrednio dotyczy” inne niż strony, co ma charakter dalece gwarancyjny i powinno zostać ocenione pozytywnie.

Przepis art. 157 § 1 k.p.k. daje stronom prawo żądania jednego odpisu każdego orzeczenia wydanego w postępowaniu karnym, na każdym jego etapie. Co więcej, każdy taki odpis musi zostać uwierzytelniony i musi zostać stronie wydany bezpłatnie. Także innym osobom należy odpis takiego orzeczenia bezpłatnie wydać, jednakże pod warunkiem, iż orzeczenie to wnioskującej osoby dotyczy bezpośrednio.

Przepis art. 157 § 1 k.p.k. stanowi odrębną podstawę uzyskiwania orzeczeń, gdyż należy uznać, że dotyczy on doręczania orzeczeń, które nie podlegają doręczeniu z urzędu. Na gruncie poprzedniego brzmienia art. 157 k.p.k. kierowanego wyłącznie do oskarżonego, w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywano, że „ustawa procesowa w przepisie art. 157 § 1 k.p.k. gwarantuje oskarżonemu możliwość żądania wydania nieodpłatnie jednego uwierzytelnionego odpisu każdego orzeczenia wraz z uzasadnieniem, jeżeli je sporządzono. Stąd też, w przypadku gdy skazany wnosi «o doręczenie mu uzasadnienia wyroku» sądu drugiej instancji, po upływie terminu określonego treścią art. 524 § 1 zd. 2 k.p.k. - względy lojalności procesowej nakazują jego wezwanie do wypowiedzenia się, czy żąda on doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, ale tylko w tym trybie” (zob. postanowienie SN z dnia 16 lipca 2009 r., III KZ 51/09, LEX nr 515560). Chodzi o takie orzeczenia, których strona lub osoba, której orzeczenie bezpośrednio dotyczy, nie zostały uzyskane przez stronę na zasadach ogólnych np. w związku z obowiązkiem ich doręczenia z urzędu jako orzeczeniami o charakterze zaskarżalnym.

Żądanie wydania odpisu orzeczenia uprawniony składa w formie wniosku - pisma procesowego, które musi spełniać wymogi formalne przewidziane w art. 119 k.p.k. (zob. Badanie wymogów formalnych pisma procesowego).