Skibińska Małgorzata, Wybór formy zatrudnienia pracownika delegowanego

Wybór formy zatrudnienia pracownika delegowanego

Osoby przemieszczające się na terenie Unii, EOG lub Szwajcarii w celach zarobkowych podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Jest to tzw. zasada jedności stosowanego prawa. W przypadku pracowników najemnych zastosowanie ma ustawodawstwo tego państwa członkowskiego, w którym normalnie wykonywana jest działalność (zasada lex loci laboris). Pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego (art. 11 ust. 2a rozporządzenia 883/2004).

W przypadku tymczasowego delegowania pracowników do innego państwa stosuje się inne niż rzeczywiste miejsce zatrudnienia kryterium do ustalania właściwego ustawodawstwa.

Stosownie do art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004, pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony i przez które został skierowany do wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego podlega nadal ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany okres wykonywania tej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że nie został on skierowany w miejsce innej osoby, której okres skierowania upłynął.

Powołana wyżej reguła pozwala na zastosowanie polskich przepisów prawnych w zakresie zabezpieczenia społecznego, w przypadku gdy polski pracownik będzie czasowo (nie dłużej niż przez 24 miesiące) wykonywać pracę za granicą - na terytorium jednego z państw UE/EOG. Delegacja będzie możliwa, jeśli pracownik był wcześniej ubezpieczony przez miesiąc w kraju wysyłającym. Zastosowanie polskich przepisów będzie odbywać się na podstawie wydanego przez ZUS Zaświadczenia o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej (formularz A1).

Dla analizy tematu związanego z wyborem formy zatrudnienia należy zwrócić uwagę, że pojęcie „pracownik” zgodnie z prawem wspólnotowym należy interpretować szerzej niż ma to miejsce np. w polskim prawie wewnętrznym. Zatem pracownikiem jest każdy, kto wykonuje przez pewien czas pracę na rzecz i pod kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie (orzeczenie ETS, sgn. 1986, 2121 nb. 17 - w sprawie Lawrie-Blum). Natomiast stosownie do art. 1 rozporządzenia 883/2004 pojęcie praca najemna - oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce. Z kolei pracownik najemny - każda osoba ubezpieczona w ramach systemu zabezpieczenia społecznego, która wykonuje pracę na rzecz i pod kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie. Jednak w szczegółach to, kto jest pracownikiem, pozostawiono do uregulowania przez poszczególne państwa członkowskie. Według prawa polskiego do tej grupy zaliczymy oprócz pracowników także m.in. zleceniobiorców lub inne osoby wykonujące prace na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Uwaga!

Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w prawie zobowiązań jest wyrażona w art. 353¹ kodeksu cywilnego zasada swobody umów. Zgodnie z nią strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. O tym, jaki stosunek w rzeczywistości łączy strony rozstrzygają warunki, w jakich praca jest wykonywana, a nie sama nazwa umowy czy nawet zamiar stron w tym zakresie (wyrok SA w Szczecinie z dnia 30 października 2012 r., III AUa 457/12).