Bełczącki Robert Marek, Wszczęcie postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku krajowego sądu polubownego lub ugody zawartej przed krajowym sądem polubownym

Wszczęcie postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku krajowego sądu polubownego lub ugody zawartej przed krajowym sądem polubownym

W myśl art. 1212 § 1 k.p.c. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed sądem polubownym mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego lub ugodą zawartą przed sądem państwowym dopiero po ich uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności przez sąd państwowy.

Uznanie dotyczyć może wyroków albo ugód, które nie nadają się do wykonania w drodze egzekucji. Uznanie sprawia, że porządek prawny honoruje skutki prawne określone w uznanym przez sąd państwowy wyroku albo ugodzie. Stwierdzenie wykonalności uprawnia z kolei do prowadzenia egzekucji na podstawie wyroku albo ugody. W myśl art. 1213 § 2 zd. trzecie k.p.c. stają się one wówczas tytułami wykonawczymi.

Według art. 1212 § 2 k.p.c. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed sądem polubownym podlegają uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności na zasadach określonych w art. 1212–1217 k.p.c. niezależnie od tego, czy pochodzą z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, czy spoza jej granic (por. Wszczęcie postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu polubownego lub ugody zawartej przed zagranicznym sądem polubownym. Uwzględnić należy jednak obowiązujące Rzeczpospolitą Polską prawo międzynarodowe, w tym przede wszystkim przepisy Konwencji nowojorskiej (Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 10 czerwca 1958 r., Dz. U. z 1962 r. Nr 9, poz. 41 - załącznik), które w polskim porządku prawnym znajdują bezpośrednie zastosowanie w sytuacji, gdy na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności podlegać ma zagraniczny wyrok sądu polubownego (arbitrażowego), pochodzący z obszaru prawnego państwa będącego stroną tej konwencji (por. Wszczęcie postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego na podstawie Konwencji nowojorskiej.

Niniejszy schemat obrazuje wszczęcie postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku krajowego sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem.

Uznanie dotyczyć może wyroku sądu polubownego uwzględniającego bądź oddalającego powództwo o ustalenie albo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Uznaniu podlega także wyrok sądu polubownego oddalający powództwo o świadczenie.

Stwierdzenie wykonalności wchodzi w rachubę w odniesieniu do wyroku sądu polubownego uwzględniającego powództwo o świadczenie.

Stwierdzenie wykonalności dotyczyć może także wydanego przez sąd polubowny postanowienia o zastosowaniu tymczasowego środka zabezpieczającego. Podlega ono wykonaniu po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności (art. 1181 § 3 w zw. z art. 1214 § 2 k.p.c.).