Bełczącki Robert Marek, Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego spoza Unii Europejskiej, rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej innego organu takiego państwa lub ugody zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej przez taki sąd lub organ

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 1 sierpnia 2022 r.
Autorzy:

Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego spoza Unii Europejskiej, rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej innego organu takiego państwa lub ugody zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej przez taki sąd lub organ

Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego spoza Unii Europejskiej, rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej innego organu takiego państwa lub ugody zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej przez taki sąd lub organ

Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego spoza Unii Europejskiej, rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej innego organu takiego państwa lub ugody zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej przez taki sąd lub organ

W myśl art. 1150 k.p.c. orzeczenia sądów państw obcych w sprawach cywilnych, nadające się do wykonania w drodze egzekucji, stają się tytułami wykonawczymi po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski, co następuje pod warunkiem, że orzeczenie jest wykonalne w państwie pochodzenia oraz że nie istnieją przeszkody określone w art. 1146 § 1 i 2 k.p.c. Stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia ma na celu stworzenie możliwości prowadzenia na jego podstawie egzekucji w obszarze krajowego porządku prawnego. Do uzyskania stwierdzenia wykonalności nie jest wymagane uprzednie przeprowadzenie postępowania o ustalenie, że zagraniczne orzeczenie podlega uznaniu (postępowania delibacyjnego). Przeszkody do uznania są bowiem jednocześnie przeszkodami do stwierdzenia wykonalności.

Regulacja dotycząca stwierdzenia wykonalności orzeczeń sądów państw obcych zawarta w kodeksie postępowania cywilnego znajduje zastosowanie, jeśli brak w tym zakresie obowiązującego Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego, w tym prawa wspólnotowego Unii Europejskiej (por. Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego będącego członkiem Unii Europejskiej).

Na podstawie art. 11514 k.p.c. przepisy regulujące stwierdzanie wykonalności orzeczeń sądów państw obcych stosuje się odpowiednio do rozstrzygnięć innych organów państw obcych wydanych w sprawach cywilnych.

Wykonalności na tej podstawie podlegają nie tylko rozstrzygnięcia pochodzące spoza obszaru prawnego Unii Europejskiej, ale także z tego obszaru w tych przypadkach, gdy zastosowania nie znajdują przepisy prawa wspólnotowego (tj. rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona), rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę (wersja przekształcona), rozporządzenie Rady nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, rozporządzenie PE i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (wersja przekształcona), rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich i sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz o uchyleniu rozporządzenia nr 1347/2000, rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego). Jeśli chodzi o stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądowych, dokumentów urzędowych i ugód sądowych na gruncie rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 - por. K. Weitz, Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Lex.

Wszczęcie postępowania o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego spoza Unii Europejskiej, rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej innego organu takiego państwa lub ugody zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej przez taki sąd lub organ sąd pierwszej instancji przewodniczący skład orzekający sąd pierwszej instancji przewodniczący skład orzekający badanie wniosku ze względu na wymagania formalne i fiskalne skierowanie wniosku na rozprawę czy zachodzi potrzeba przeprowadzenia rozprawy? zwrot wniosku usuwanie braków formalnych i fiskalnych wniosku skierowanie wniosku na posiedzenie niejawne badanie właściwości sądu do stwierdzenia wykonalności skierowanie wniosku na posiedzenie niejawne celem przekazania czy ocena przewodniczącego jest trafna? przekazanie wniosku sądowi właściwemu wnioskodawca wnioskodawca potrzeba przeprowadzenia egzekucji na podstawie orzeczenia sądu państwa obcego możliwy przebieg postępowania zgłoszenie wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego zaniechanie zgłoszenia wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego nie spełnia wymagań spełnia wymagania tak nie nieusunięte usunięte niewłaściwy właściwy tak nie

Krok: potrzeba przeprowadzenia egzekucji na podstawie orzeczenia sądu państwa obcego

W myśl art. 1150 k.p.c. stwierdzenie wykonalności dotyczyć może orzeczeń sądów państw obcych w sprawach cywilnych i nadających się do wykonania w drodze egzekucji. O tym, czy dane orzeczenie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji decyduje prawo krajowe jako prawo miejsca egzekucji. Jednocześnie orzeczenie musi być wykonalne w państwie pochodzenia, co ocenia się w świetle prawa tego państwa, a ułatwiać ma to dołączany do wniosku o stwierdzenie wykonalności dokument stwierdzający, że orzeczenie jest wykonalne w państwie pochodzenia (jeśli nie wynika to z treści orzeczenia ani z prawa tego państwa).

Na podstawie art. 11514 k.p.c. stwierdzeniu wykonalności według reguł właściwych dla orzeczeń sądów zagranicznych podlegać mogą także rozstrzygnięcia innych organów państw obcych wydane w sprawach cywilnych.

Podobnie ugody zawarte przed zagranicznymi sądami lub innymi organami albo zatwierdzone przez takie sądy lub organy, podlegają stwierdzeniu wykonalności na podstawie art. 1152 k.p.c., jeśli są wykonalne w państwie pochodzenia i nadają się do wykonania w drodze egzekucji według prawa krajowego. Odmiennie kształtują się jednak przeszkody do stwierdzenia wykonalności ugody.

Krok: zgłoszenie wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego

Stwierdzenie wykonalności następuje na wniosek wierzyciela przez nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu sądu państwa obcego (art. 1151 § 1 k.p.c.), rozstrzygnięciu organu państwa obcego niebędącego sądem (art. 1151 § 1 w zw. z art. 11514 k.p.c.) lub ugodzie zawartej przed takim sądem lub organem albo zatwierdzonej (art. 1151 § 1 w zw. z art. 1152 k.p.c.). Oznacza to, że postępowanie w przedmiocie stwierdzenia wykonalności zostało scalone z postępowaniem klauzulowym.

Legitymowanym do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie wykonalności i nadanie klauzuli wykonalności jest wierzyciel (uprawniony według orzeczenia, rozstrzygnięcia albo ugody) lub jego następca prawny. Legitymacja bierna służy natomiast dłużnikowi lub jego następcy prawnemu.

Wniosek spełniać musi wymagania przewidziane dla pisma procesowego (art. 126, 1261 oraz 128 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Ponadto w myśl art. 1151 § 2 w zw. z art. 1147 k.p.c. do wniosku należy dołączyć urzędowy odpis orzeczenia (rozstrzygnięcia lub ugody), któremu nadana ma być klauzula wykonalności oraz dokument stwierdzający, że orzeczenie jest prawomocne, chyba że prawomocność orzeczenia wynika z jego treści, a ponadto uwierzytelniony przekład tych dokumentów na język polski. W przypadku, gdy orzeczenie wydane zostało w postępowaniu, w którym pozwany nie wdał się w spór co do istoty sprawy, do wniosku należy również dołączyć dokument stwierdzający, że pismo wszczynające postępowanie zostało pozwanemu doręczone oraz uwierzytelniony przekład tego dokumentu na język polski. W każdym wypadku należy dołączyć dokument stwierdzający, że orzeczenie jest wykonalne w państwie pochodzenia, chyba że wykonalność wynika z treści orzeczenia lub prawa tego państwa, oraz jego uwierzytelniony przekład.

Przedłożenie dokumentów wymienionych w art. 1151 § 2 w zw. z art. 1147 k.p.c. uznaje się za wymaganie formalne wniosku, chociaż stanowi także merytoryczną przesłankę stwierdzenia wykonalności i nadania klauzuli wykonalności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1977 r., II CZ 45/77, OSNC 1978, nr 3, poz. 51, LEX nr 2168; zawarty w nim pogląd aktualny jest także w postępowaniu w przedmiocie stwierdzenia wykonalności i odnosi się nie tylko do dokumentu stwierdzającego prawomocność zagranicznego orzeczenia).

Dokument stwierdzający, że orzeczenie jest prawomocne, przedstawiany w przypadku, gdy prawomocność nie wynika z treści tego orzeczenia, powinien pochodzić od sądu lub innego organu, właściwego według prawa państwa obcego. Jeśli jednak prawo obce nie przewiduje wydania dokumentu stwierdzającego prawomocność orzeczenia, fakt jego prawomocności może zostać wykazany w inny sposób, w szczególności na podstawie art. 51a p.u.s.p. - dawniej art. 1143 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2013 r., I CSK 451/12, LEX nr 1396078; poprzednio przyjmowano jednak, że wyłącznym dowodem prawomocności orzeczenia jest stwierdzenie prawomocności przez sąd lub inny właściwy organ państwa obcego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1982 r., IV CR 458/81, OSP 1983, z. 6, poz. 123, LEX nr 5164; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1987 r., II CZ 61/87 OSNC 1988, nr 11, poz. 162, LEX nr 3404). Odnosi się to także do dokumentu stwierdzającego, że orzeczenie jest wykonalne w państwie pochodzenia, przedstawianego wtedy, gdy okoliczność ta nie wynika z treści orzeczenia ani z prawa tego państwa.

Wniosek podlega opłacie sądowej określonej w art. 24 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c.

Przeszkody do stwierdzenia wykonalności brane są przez sąd pod rozwagę z urzędu, niezależnie od wniosków i zarzutów uczestników (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 1990 r., I CR 415/90, OSP 1992, z. 3, poz. 68, LEX nr 5326; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2006 r., I CSK 18/06, LEX nr 196362). W przypadkach mogących budzić wątpliwości warto więc już we wniosku wskazać na okoliczności przemawiające za przyjęciem, że przeszkody do stwierdzenia wykonalności nie zachodzą.

Z wnioskiem o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu lub rozstrzygnięcia innego organu państwa obcego i nadanie mu klauzuli wykonalności może być połączony z wniosek o ustalenie, że podlega ono uznaniu, jeśli poza tytułem wykonawczym uprawniającym do prowadzenia egzekucji wnioskodawcy zależy ponadto na wiążącym ustaleniu w przedmiocie uznania. Wnioski rozpoznane zostaną łącznie, jeśli sąd będzie właściwy zarówno według art. 11481 § 1 k.p.c., jak i art. 11511 § 1 k.p.c.