Czerniak Dominika, Wstąpienie oskarżyciela posiłkowego ubocznego do postępowania

Wstąpienie oskarżyciela posiłkowego ubocznego do postępowania

Pokrzywdzony z mocy prawa (art. 299 § 1 k.p.k.) jest stroną postępowania przygotowawczego. Jeżeli zamierza działać w charakterze strony także w postępowaniu sądowym, musi uzyskać status oskarżyciela posiłkowego ubocznego. Oskarżyciel posiłkowy uboczny działa obok oskarżyciela publicznego (albo oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego), popierając wniesiony przez niego akt oskarżenia. Odróżnić go należy od oskarżyciela posiłkowego samoistnego (subsydiarnego), który wnosi subsydiarny akt oskarżenia zamiast oskarżyciela publicznego, w sytuacji gdy ten ostatni nie znalazł podstaw do wniesienia publicznego aktu oskarżenia, a także od pokrzywdzonego, który uprzednio nie korzystał z uprawnień oskarżyciela posiłkowego, ale który w terminie 14 dni od powiadomienia go o cofnięciu przez oskarżyciela publicznego aktu oskarżenia oświadczył, że przystępuje do postępowania jako oskarżyciel posiłkowy (oskarżyciel posiłkowy samoistny).

Opisywana procedura obejmuje przypadek wstąpienia oskarżyciela posiłkowego ubocznego do postępowania, w którym bierze już udział oskarżyciel publiczny. Nie jest to jednak jedyny przypadek, gdy pokrzywdzony staje się oskarżycielem posiłkowym ubocznym. Zgodnie z treścią art. 60 § 2 k.p.k. może się bowiem zdarzyć, iż pokrzywdzony przestępstwem ściganym w trybie prywatnoskargowym skierował prywatny akt oskarżenia, przy czym po jego wniesieniu prokurator uznał, iż interes społeczny wymaga jego wstąpienia do postępowania już wszczętego. W takiej sytuacji dotychczasowy oskarżyciel prywatny staje się oskarżycielem posiłkowym ubocznym z mocy prawa (zob. Wstąpienie prokuratora do postępowania wszczętego o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego ).

Aby przyjąć rolę procesową oskarżyciela posiłkowego ubocznego, pokrzywdzony składa oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego ubocznego w terminie prekluzyjnym do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Oświadczenie może być złożone w dowolnej formie, np. ustnie do protokołu w toku przesłuchania w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym albo pisemnie w formie pisma procesowego, przesłanego bezpośrednio do sądu.

Jeżeli oświadczenie zostanie złożone przez pokrzywdzonego pisemnie do prokuratora w toku postępowania przygotowawczego, prokurator załącza oświadczenie do akt sprawy.

Zgodnie z art. 334 § 3 k.p.k. z chwilą skierowania do sądu aktu oskarżenia, oskarżyciel publiczny poucza pokrzywdzonego o możliwości wstąpienia w prawa oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu sądowym.

Sąd może wydać postanowienie o niedopuszczeniu pokrzywdzonego do brania udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego ubocznego ze względu na:

– upływ terminu, tzn. złożono oświadczenie po rozpoczęciu przewodu sądowego na rozprawie głównej,

– fakt, iż składający jest osobą nieuprawnioną, tzn. że nie jest pokrzywdzonym lub osobą najbliższą, wstępującą w prawa pokrzywdzonego po jego śmierci,

– sąd postanowił ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych ubocznych - patrz Ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych ubocznych