Kremens Karolina, Wprowadzenie dowodu do postępowania sądowego (uwagi ogólne)

Wprowadzenie dowodu do postępowania sądowego (uwagi ogólne)

Omawiany tu schemat dotyczy złożenia wniosku dowodowego przez stronę w toku postępowania sądowego. Według zbliżonych zasad rozpatrywane będą także wnioski dowodowe kierowane do sądu przed rozprawą, czy to w formie aktu oskarżenia (wniosek dowodowy oskarżenia) czy pism procesowych innych stron postępowania (np. oskarżyciela posiłkowego) oraz podmiotu z art. 416 k.p.k. O dopuszczeniu dowodów przed rozprawą decyduje prezes sądu (także przewodniczący wydziału albo upoważniony sędzia) po rozważeniu wszystkich wniosków dowodowych lub z urzędu (art. 352 k.p.k.) wydając niezaskarżalne zarządzenie. W przypadku, gdy wniosek dowodowy należy oddalić, prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie (art. 339 § 3).

Inicjatywę dowodową w postępowaniu karnym mają strony oraz podmiot określony w art. 416. Dowody mogą być przeprowadzane także z urzędu przez organ procesowy.

W postępowaniu sądowym, zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, inicjatywa dowodowa powinna leżeć po stronie oskarżenia i obrony oraz pozostałych stron postępowania. Jednakże organ procesowy jest zobowiązany przeprowadzić każdorazowo dowód, jeżeli wymaga tego ustalenie prawdy. Podkreślenia wymaga jednak, iż powoływanie dowodów z urzędu powinno mieć charakter subsydiarny w stosunku do inicjatywy dowodowej stron i następować tylko, gdy strony wyczerpały już swoją inicjatywę dowodową, a sąd dostrzega konieczność przeprowadzenia dodatkowych dowodów.

Wniosek dowodowy może mieć charakter pisemny albo ustny składany do protokołu. Jednakże także wniosek dowodowy ustny powinien zawierać wymogi formalne charakterystyczne dla tego rodzaju pisma procesowego, tj. wnioskodawca powinien wskazać ustnie jaki dowód i na jaką okoliczność powinien być jego zdaniem przeprowadzony.

Akt oskarżenia również stanowi szczególnego rodzaju wniosek dowodowy, albowiem zawiera wykaz dowodów wnioskowanych do przeprowadzenia na rozprawie. Nie zawiera on jednak elementów charakterystycznych dla wniosku dowodowego, a w szczególności ustawa nie nakłada wprost na jego autora wskazania okoliczności, które mają być udowodnione. Jednocześnie sąd nie ustosunkowuje się do wnioskowanych dowodów w akcie oskarżenia w formie przyjętej dla innych wniosków dowodowych.

Wniosek dowodowy, jako szczególny rodzaj pisma procesowego, powinien zawierać wszystkie wymogi formalne ujęte w art. 119 k.p.k. oraz dodatkowo te, które wskazuje art. 169 k.p.k., tj.:

– oznaczenie dowodu,

– wskazanie okoliczności, które mają być udowodnione,

– sposób przeprowadzenia dowodu (fakultatywnie).

Tylko wskazanie jaki dowód i na jaką okoliczność ma zostać przeprowadzony pozwala na merytoryczne rozpatrzenie wniosku, dzięki czemu sąd będzie w stanie rozważyć, czy nie zachodzą okoliczności powodujące jego oddalenie (art. 170 k.p.k.).

Ustawa nie określa terminu dla składania wniosków dowodowych. Może być on złożony aż do zamknięcia przewodu sądowego, a także podczas głosów stron, jednakże w tym ostatnim przypadku nie będzie formalnie oddalony przez sąd, a jedynie koniecznym będzie ustosunkowanie się do jego treści w uzasadnieniu wyroku, co oczywiście nie stoi na przeszkodzie. Nic nie stoi jednocześnie na przeszkodzie, aby po złożeniu wniosku dowodowego podczas głosów stron, sąd ponownie otworzył przewód sądowy i dowód przeprowadził. Dopuszczalne jest także składanie wniosków dowodowych i to po raz pierwszy w trakcie postępowania apelacyjnego (zob. wyrok SN z dnia 22 czerwca 2004 r., V KK 54/04, LEX nr 109522 oraz wyrok SN z dnia 9 stycznia 2008 r., II KK 248/07, Prok. i Pr. 2008, nr 5, poz. 11).