Musiał Krzysztof J., Wniosek o podjęcie ponownej uchwały

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 1 stycznia 2012 r.
Autor:

Wniosek o podjęcie ponownej uchwały

Wniosek o podjęcie ponownej uchwały

Wniosek o podjęcie ponownej uchwały

Procedura precyzuje czynności towarzyszące wnioskowi o podjęcie ponownej uchwały.

Wniosek o podjęcie ponownej uchwały NSA NSA obligatoryjne podjęcie uchwały sąd administracyjny sąd administracyjny niepodzielenie przez sąd administracyjny poglądu prawnego wyrażonego w uchwale złożenie wniosku o podjęcie ponownej uchwały

Krok: złożenie wniosku o podjęcie ponownej uchwały

Zgodnie z art. 269 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 z późn. zm.) - dalej p.p.s.a., jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Należy przy tym przypomnieć, iż uchwała konkretna, zgodnie z art. 187 § 2 p.p.s.a., jest w danej sprawie wiążąca. Z kolei uchwały abstrakcyjne, będące wyrazem dążenia do jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych, będą wiążące pośrednio.

Celem takiej regulacji, podobnie jak całej działalności uchwałodawczej NSA, jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych, a co za tym idzie zapewnienie równości względem prawa.

Warto w tym miejscu przytoczyć pogląd wyrażony w wyroku z dnia 16 lutego 2009 r., I FSK 1379/08: ogólna moc wiążąca uchwały (także konkretnej), ustanowiona w powyższym art. 269 § 1 p.p.s.a., wyraża się w tym, że żaden skład orzekający (jakiegokolwiek sądu administracyjnego) nie może rozstrzygnąć kwestii objętej zakresem uchwały w sposób sprzeczny ze stanowiskiem w niej zawartym. Jedyną możliwość odstąpienia od stanowiska zawartego w uchwale stanowi wystąpienie przez skład niepodzielający tego stanowiska do odpowiedniego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z zagadnieniem prawnym (por. wyrok NSA z dnia 13 marca 2008 r., II FSK 147/2007, szerzej w tej kwestii por. też A. Skoczylas, Działalność uchwałodawcza Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2004, s. 226 i n.).

Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 23 stycznia 2008 r., I OSK 1958/06, unormowanie zawarte w art. 269 § 1 p.p.s.a. wskazuje na moc wiążącą uchwał NSA zapadłych po 1 stycznia 2004 r., bowiem stosownie do powołanego przepisu, jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu 7 sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi (związanie pośrednie). Wymieniony przepis oznacza, że sądy administracyjne przy rozstrzyganiu sprawy, mogą powołać się na stanowisko zajęte przez Naczelny Sąd Administracyjny w innej sprawie, w której stosowany był ten sam przepis prawa, o ile stanowisko to podzielają. Takie działanie nie narusza przepisu art. 187 § 2 p.p.s.a. i stanowi środek służący zapewnieniu stabilności orzecznictwa sądów administracyjnych. Dopiero gdy skład orzekający nie zgadza się ze stanowiskiem zajętym w uchwale składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, powinien zainicjować tryb określony w art. 269 § 1 p.p.s.a., gdyż w przeciwnym wypadku, wyrażając pogląd odmienny, naruszy ww. przepis, a naruszenie to może mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd nie jest więc uprawiony do samodzielnego odstąpienia od stanowiska wyrażonego w uchwale NSA; konieczne jest zainicjowanie postępowania określonego w art. 269 p.p.s.a. Zgodnie z literalnym brzmieniem omawianego przepisu, legitymowany jest do tego „jakikolwiek skład sądu administracyjnego”; mowa tu więc zarówno o składach orzekających w WSA, jak i w NSA. W wypadku składu orzekającego WSA będzie to jedyny przypadek, kiedy będzie on mógł wystąpić o podjęcie uchwały.

Skoro wykładnia zawarta w uchwałach NSA ma moc wiążącą w stosunku do sądów administracyjnych, to formalnie nie wiąże ona organów administracji publicznej, stron i uczestników postępowania. Nie może jednak budzić wątpliwości, że czynność procesowa strony, np. wniesienie skargi do sądu administracyjnego, zmierzająca do wydania orzeczenia sprzecznego z tą wykładnią, pozostanie z reguły bezskuteczna. Powyższy stan powoduje, że strony oraz inni uczestnicy postępowania są pośrednio związani mocą prawną uchwał, która polega na tym, iż podmioty te nie są w stanie swoją interpretacją przełamać wykładni przyjętej w uchwale. W literaturze przyjmuje się, że „odpowiednim składem”, o którym mowa w art. 269 § 1 p.p.s.a., właściwym do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przewidzianego w powyższym przepisie, jest skład 7 sędziów, całej Izby lub pełny skład NSA, w zależności od tego, który z wymienionych składów odpowiada składowi, jaki podjął uchwałę (zob. A. Skoczylas, Działalność uchwałodawcza..., s. 173; K. Kaszubowski, O „kolizji" uchwał konkretnych Naczelnego Sądu Administracyjnego [w:] Orzecznictwo w systemie prawa, red. T. Bąkowski, K. Grajewski, J. Warylewski, Warszawa 2008, s. 219). Składy orzekające NSA uwzględniły powyższą wykładnię w postanowieniach z dnia 5 grudnia 2007 r., II OPS 3/07, oraz z dnia 5 października 2010 r., II FPS 541/09. Natomiast odmienną wykładnię art. 269 § 1 p.p.s.a. przyjął NSA w sprawie, w której pełny skład Izby Gospodarczej NSA podjął uchwałę z dnia 22 czerwca 2011 r., I GPS 1/11, ONSA WSA 2011, nr 5, poz. 93. Skład orzekający Izby Gospodarczej NSA, który nie podzielił stanowiska zajętego przez skład 7 sędziów Izby Finansowej w uchwale z dnia 13 lipca 2009 r., I FPS 4/09, ONSA WSA 2009, nr 6, poz. 102, dotyczącej nadpłaty podatku akcyzowego od sprzedaży energii elektrycznej powstałej u producenta, postanowieniem z dnia 3 lutego 2011 r., I GSK 262/10, przedstawił powyższe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi całej Izby Gospodarczej NSA. Skład orzekający Izby Gospodarczej NSA przyjął w istocie, że sam decyduje, jaki skład poszerzony NSA uznaje za właściwy do rozpoznania powstałego zagadnienia prawnego. Powyższe stanowisko nie znajduje jednak dostatecznego uzasadnienia w treści komentowanego przepisu (odmiennie J. Drachal, A. Wiktorowska, P. Wajda [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami..., red. R. Hauser, M. Wierzbowski, s. 869).

Wystąpienie sądu administracyjnego, o którym mowa w art. 269 § 1 p.p.s.a., wymaga uzasadnienia (art. 268 p.p.s.a.), które w szczególności powinno zawierać argumentację prawną wskazującą na potrzebę ponownego rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia prawnego. Wobec tego, że rozważany przepis przewiduje odpowiednie stosowanie art. 187 § 1 i 2 p.p.s.a., sąd administracyjny, przedstawiając do ponownego rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, odracza rozpoznanie sprawy - zob. A. Kabat, Komentarz do art. 269 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Lex 2013.

Krok: obligatoryjne podjęcie uchwały

Zgodnie z art. 269 § 2 p.p.s.a. in fine, w omawianym przypadku przepisu art. 267 p.p.s.a. nie stosuje się. Nie jest więc możliwa odmowa podjęcia uchwały, a więc skład NSA, któremu przedstawiono wątpliwość, musi obligatoryjnie rozstrzygnąć przedstawione zagadnienie prawne (w drodze uchwały). Należy przyjąć, iż uchwała taka będzie miała charakter uchwały konkretnej.