Izydorczyk Jacek, Wniosek MTK do organu RP o dostarczenie osoby wydanej lub przekazanej innemu państwu

Wniosek MTK do organu RP o dostarczenie osoby wydanej lub przekazanej innemu państwu

Powołany na podstawie tzw. Statutu Rzymskiego z 1998 r. - Międzynarodowy Trybunał Karny jest trybunałem (sądem) ustanowionym w celu ścigania i orzekania o najpoważniejsze zbrodnie rangi międzynarodowej, tj. ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne oraz (w przyszłości) zbrodnię agresji. Jest to przy tym instytucja o charakterze stałym i jest ona władna wykonywać jurysdykcję wobec osób, które dopuściły się ww. zbrodni. Trybunał ma przy tym charakter komplementarny w stosunku do krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych co oznacza, iż nie zastępuje krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości, lecz tylko je uzupełnia, gdy są niedostępne lub też nieefektywne. Siedzibą Trybunału jest Haga. Ustawą z dnia 8 października 2004 r. wprowadzono do Działu XIII k.p.k. nowy rozdział 66a, który w 2009 r. otrzymał oznaczenie 66e. Celem nowelizacji było uzupełnienie polskiego systemu procesowego o przepisy określające zasady współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym. Zgodnie z art. 88 Statutu Rzymskiego, jego sygnatariusze zobowiązani są do zapewnienia istnienia w wewnętrznym ustawodawstwie takich instytucji procesowych, które umożliwią realizowanie wszelkich form współpracy z MTK w zakresie ścigania i osądzania zbrodni podlegających jego jurysdykcji. Podstawową formą współpracy pomiędzy MTK a państwami stronami Statutu, w tym także Polską, są tzw. wnioski o współpracę składane w języku urzędowym adresata wniosku lub z załączonym tłumaczeniem wniosku na ten język. Znaczna część przepisów Statutu ma charakter samowykonalny, w związku z czym nie ma potrzeby przenoszenia ich bezpośrednio do polskich regulacji wewnętrznych. Wprowadzone w kodeksie postępowania karnego zmiany zobowiązują do współpracy z Trybunałem Karnym następujące organy: prokuratora, sąd okręgowy oraz Ministra Sprawiedliwości. Zasadniczy charakter tej współpracy jest odmienny od zasad współdziałania w zakresie Europejskiego Nakazu Aresztowania, ponieważ w szerokim zakresie wymaga pośrednictwa Ministra Sprawiedliwości. Ponadto choć nie zostało to wprost określone w przepisach należy założyć, że ze względu na charakter współpracy oraz rangę organów MTK i innych organów polskich wymienionych w przepisach, obowiązek współpracy w ramach prokuratury dotyczy szczebla prokuratury okręgowej. Na prokuratorze też spoczywać będzie większość z obowiązków wynikających ze współpracy z Trybunałem, mimo iż najważniejsze decyzje procesowe uzależnione będą od rozstrzygnięcia sądu. Zob. J. Izydorczyk, P. Wiliński, Międzynarodowy Trybunał Karny, Kraków 2004; J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24–27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1206–1351.

Może się zdarzyć, że Międzynarodowy Trybunał Karny zażąda dostarczenia osoby, która wcześniej została już wydana - tzn. zapadła decyzja o jej ekstradycji/wydaniu (do kraju spoza UE) lub przekazaniu (do kraju w UE).

Zgodnie z przepisem art. 611l k.p.k. Minister Sprawiedliwości może wyrazić zgodę na dostarczenie Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu osoby wydanej lub przekazanej innemu państwu. Jednakże w doktrynie powstają wątpliwości, czy Minister Sprawiedliwości może samodzielnie podjąć taką decyzję. Statut Rzymski w art. 101 ust. 2 stanowi, że MTK dostarcza w takiej sytuacji informacje jak przy wniosku o aresztowanie i przekazanie, załatwianie zaś takich wniosków normuje prawo krajowe (zob. art. 59 ust. 1 Statutu MTK) - w Polsce więc na podstawie art. 611h k.p.k. jest to sąd. Dopiero więc po uznaniu przez sąd dopuszczalności przekazania dalszego do Trybunału Minister powinien wyrazić swoją zgodę, stosownie do art. 611l. Zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1341; por. S. Steinborn, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Lex 2013.