Izydorczyk Jacek, Wniosek Ministra Sprawiedliwości o przejęcie ścigania przez organy państwa obcego, w sprawie o przestępstwo popełnione przez obywatela polskiego za granicą

Wniosek Ministra Sprawiedliwości o przejęcie ścigania przez organy państwa obcego, w sprawie o przestępstwo popełnione przez obywatela polskiego za granicą

Przejęcie i przekazanie ścigania karnego jest uregulowane w Rozdziale 63. kodeksu postępowania karnego (art. 590–592). Są tutaj przewidziane trojakiego rodzaju sytuacje: po pierwsze - gdy przestępstwo zostało popełnione przez określony podmiot za granicą (art. 590 k.p.k.), po wtóre - gdy przestępstwo popełnił cudzoziemiec w Polsce (art. 591 k.p.k.), oraz po trzecie - sytuacja, gdy co do tego samego czynu tej samej osoby wszczęto postępowanie karne zarówno w Polsce, jak i za granicą (art. 592 k.p.k.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24–27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1251–1255.

Informacja nt. popełnienia za granicą przestępstwa przez obywatela polskiego dociera do Ministra Sprawiedliwości przede wszystkim od polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i polskiego MSZ. Wynika to z prawa międzynarodowego oraz poszczególnych ustawodawstw państw obcych, bowiem zasadą (i obowiązkiem) jest informowanie przedstawicieli państw obcych na swoim terytorium o fakcie naruszenia prawa przez ich obywateli (tj. cudzoziemców) - a przynajmniej o fakcie pozbawienia ich wolności, nawet krótkotrwałego (zob. np. polską regulację art. 612 k.p.k. dot. tymczasowego aresztowania cudzoziemca).

W przypadku, gdy sprawcą przestępstwa popełnionego za granicą jest obywatel polski, który tam przebywa - jeżeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości (z reguły będzie chodziło tutaj o względy humanitarne, np. obywatel polski stale przebywa w danym kraju; ma tam nie-polską rodzinę, itp.) - Minister Sprawiedliwości może wystąpić do właściwego organu państwa obcego o przejęcie ścigania przez organy tego państwa (zob. art. 592 § 3 k.p.k.). Oznacza to, że organ polski nie znajduje interesu prawnego w przejęciu ścigania (tzn. inne względy biorą górę - zob. wyżej nt. powodów humanitarnych; ale także, gdy np. nie istnieją inne ważne powody do ścigania w Polsce). Także w takim przypadku dodatkowo wchodzą tutaj w grę odpowiednio stosowane ww. przepisy art. 591 § 2, 5 i 6 k.p.k. (tj. wymóg zgody pokrzywdzonego obywatela polskiego; obowiązek Ministra Sprawiedliwości zwrócenie się do organu obcego o informację co do zakończenia procesu karnego; oraz umorzenie postępowania w Polsce - wraz z ewentualną możliwością jego ponownego wszczęcia w przypadku bezpodstawnego zaniechania ścigania w państwie obcym). Zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1251–1255.