Izydorczyk Jacek, Wniosek Ministra Sprawiedliwości do organu państwa obcego o przejęcie skazanego (przejęcie orzeczenia do wykonania)

Wniosek Ministra Sprawiedliwości do organu państwa obcego o przejęcie skazanego (przejęcie orzeczenia do wykonania)

Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania (przed 2001 r. - tzw. przejęcie i przekazanie osób skazanych do wykonania wyroku) reguluje Rozdział 66 kodeksu postępowania karnego (art. 608–611f k.p.k.). Instytucja ta dotyczy jedynie orzeczeń prawomocnych (wykonalnych). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24–27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1206–1351.

Przy stosowaniu tych przepisów (ich ratio legis) chodzi zarówno o powody natury humanitarnej, jak i przyczyny praktyczne. Te drugie to przykładowo pozbycie się kosztów wykonywania kary pozbawienia wolności wobec cudzoziemca. Powody zaś humanitarne to przykładowo unikanie dodatkowych dolegliwości dla skazanego związanych z wykonywaniem przez niego kary pozbawienia wolności w kraju obcym, tzn. obcym językowo, kulturowo itp. Jest to szczególnie widoczne przy przejęciu skazanego obywatela polskiego w celu wykonania kary pozbawienia wolności z jednego z krajów tzw. Trzeciego Świata, gdzie samo prawo penitencjarne (nie wspominając już o realiach tamtejszych zakładów karnych) jest wysoce niegwarancyjne i sprzeczne z normami obowiązującymi w Polsce. Należy też pamiętać o tym, że Polskę wiążą konwencje międzynarodowe w tym zakresie (tj. Konwencja Berlińska z 1978 r. oraz Konwencja o Przekazywaniu Osób Skazanych z 1983 r.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1315–1316).

Ogólną podstawą umożliwiającą zastosowanie omawianej instytucji jest fakt prawomocnego pozbawienia wolności obywatela polskiego za granicą. Zgodnie z przepisem art. 608 § 1 k.p.k. w takim przypadku, tj. prawomocnego skazania obywatela polskiego przez sąd państwa obcego na karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu albo prawomocnego orzeczenia wobec obywatela polskiego środka polegającego na pozbawieniu wolności (np. zastosowanie środka zabezpieczającego), Minister Sprawiedliwości może wystąpić do właściwego organu tego państwa z wnioskiem o przejęcie skazanego albo osoby, wobec której orzeczono środek, w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka w Polsce. Muszą więc być tutaj spełnione kumulatywnie trzy przesłanki:

1) uprawomocnienie wyroku obcego skazującego;

2) skazanie dotyczy obywatela polskiego bez względu na jego miejsce zamieszkania; oraz

3) kara ma charakter izolacyjny (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1315).

Adekwatna procedura dotyczy cudzoziemca (lub osoby mającej miejsce stałego pobytu za granicą - art. 610 k.p.k.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394.

Sytuacją nieco odmienną - bowiem niedotyczącą wyłącznie obywatela polskiego - jest prawomocne skazanie przez sąd państwa obcego obywatela polskiego, osoby mającej miejsce stałego pobytu, posiadającej mienie lub prowadzącej działalność zawodową na terytorium Polski na karę nieizolacyjną (tzn. na grzywnę lub w razie prawomocnego orzeczenia wobec niej zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdów, przepadku albo środka zabezpieczającego niepolegającego na pozbawieniu wolności), wtedy Minister Sprawiedliwości może wystąpić do właściwego organu tego państwa z wnioskiem o przejęcie orzeczenia do wykonania w Polsce (zob. art. 608 § 2 k.p.k.). Przejęcie może też dotyczyć kar pieniężnych (zob. art. 611f k.p.k.).