Przybysz Piotr, Wezwanie właściwego organu powołanego do ochrony spokoju i bezpieczeństwa publicznego do udzielenia pomocy egzekutorowi

Wezwanie właściwego organu powołanego do ochrony spokoju i bezpieczeństwa publicznego do udzielenia pomocy egzekutorowi

Niejednokrotnie egzekutor lub organ egzekucyjny dokonujący czynności egzekucyjnych napotka na opór ze strony zobowiązanego lub innych osób znajdujących się w miejscu dokonywania czynności egzekucyjnych. Opór tych osób powinien być przełamywany przez użycie środków przymusu przez właściwe organy wezwane do udzielenia pomocy egzekutorowi. Żądanie udzielenia pomocy może być skierowane do właściwego organu zarówno na etapie planowania czynności egzekucyjnych, jak i w trakcie czynności egzekucyjnych.

W przypadku stwierdzenia potrzeby przełamania oporu zobowiązanego lub innych osób konieczne staje się zastosowanie przymusu bezpośredniego.

Przymus bezpośredni może być stosowany zarówno jako samoistny środek egzekucyjny, jak i w toku stosowania innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (patrz stosowanie przymusu bezpośredniego w ramach innego środka egzekucji obowiązków niepieniężnych). Należy także zwrócić uwagę na możliwość stosowania przymusu bezpośredniego w uproszczonych trybach, takich jak zwłaszcza unormowana w art. 117 u.p.e.a. uproszczona egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym, która może być prowadzona przez wskazane w art. 20 § 2 u.p.e.a. organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.

Inną możliwość stosowania przymusu bezpośredniego w uproszczonym trybie przewidziano w art. 150 § 3 u.p.e.a. (patrz stosowanie przymusu bezpośredniego w uproszczonym trybie w celu wykonania obowiązku wynikającego z przepisu prawa).

Organ egzekucyjny lub egzekutor w ramach przygotowań do zastosowania wskazanych powyżej środków egzekucyjnych powinni wezwać właściwy organ do udzielenia pomocy. Pomocy można zażądać także w toku czynności egzekucyjnych - w związku z zastosowaniem każdego środka egzekucyjnego. Czynności egzekucyjne są z zasady dokonywane przez egzekutora, a w wyjątkowych sytuacjach - przez organ egzekucyjny. Z tego powodu egzekutor, a nie organ egzekucyjny, będzie w praktyce najczęściej natrafiać na opór lub na groźbę strawienia oporu, który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji.

Z art. 46 § 1 u.p.e.a. nie wynikają szczegółowe zasady wyboru organu właściwego do udzielenia pomocy, poza stwierdzeniem, że jeżeli opór stawia żołnierz w czynnej służbie wojskowej, to należy wezwać pomocy właściwego organu wojskowego. Można jednakże w tego rodzaju sytuacji wezwać inny organ do udzielenia pomocy, jeżeli na miejscu nie ma organu wojskowego, a zwłoka w przełamaniu oporu stawianego przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej grozi udaremnieniem egzekucji.

Z przepisów wykonawczych wynika, że pomocy udzielają właściwe miejscowo:

– organy Policji (§ 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie sposobu udzielania przez Policję lub Straż Graniczną pomocy organowi egzekucyjnemu i egzekutorowi przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych, Dz. U. z 2019 r., poz. 806);

– organy Straży Granicznej w przypadku, gdy przedmiot egzekucji znajduje się na obszarze przejścia granicznego lub w strefie nadgranicznej (§ 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie sposobu udzielania przez Policję lub Straż Graniczną pomocy organowi egzekucyjnemu i egzekutorowi przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych, Dz. U. z 2019 r., poz. 806);

– terenowe jednostki organizacyjne Żandarmerii oraz wojskowe organy porządkowe wchodzące w skład służby garnizonowej, określone w art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353, z późn. zm.), w przypadku, gdy w toku wykonywania czynności egzekucyjnych, niezależnie od miejsca ich przeprowadzania, organ egzekucyjny natrafi na opór żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową, który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji, albo jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że organ egzekucyjny na taki opór natrafi (§ 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 lutego 2009 r. w sprawie udzielania pomocy przez Żandarmerię Wojskową lub wojskowe organy porządkowe przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych w administracji, Dz. U. Nr 31, poz. 212);

– kierownik jednostki organizacyjnej Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu właściwej ze względu na miejsce prowadzenia egzekucji, w przypadku gdy w toku wykonywania czynności egzekucyjnych, niezależnie od miejsca ich przeprowadzania, organ egzekucyjny natrafi na opór funkcjonariusza, który uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie egzekucji, albo jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że organ egzekucyjny na taki opór natrafi (§ 2 i 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2018 r. w sprawie udzielania przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencję Wywiadu pomocy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2018 r., poz. 1211).

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na zasadę stosowania przymusu bezpośredniego wobec żołnierzy w czynnej służbie wojskowej oraz wobec funkcjonariuszy określonych służb bezpieczeństwa publicznego (funkcjonariusze Policji, Służby Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej) przez odpowiednio Żandarmerię Wojskową lub wojskowy organ porządkowy albo organ Policji, Służby Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej (art. 153 § 1 u.p.e.a.). Odstępstwo od tej zasady jest możliwe wówczas, jeżeli ze względów sanitarnych lub innych względów społecznych zachodzi potrzeba natychmiastowego wykonania egzekwowanego obowiązku, a nie ma na miejscu Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego albo właściwego organu Policji, Służby Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej (art. 153 § 2).

Należy w tym miejscu przywołać także art. 48 § 5 u.p.e.a., zgodnie z którym przeszukania odzieży na żołnierzu w czynnej służbie wojskowej albo funkcjonariuszu Policji, Służby Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub Straży Granicznej przeprowadza w obecności egzekutora odpowiednio żołnierz Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego albo osoba wyznaczona przez przełożonego funkcjonariusza.

Podobnie czynność przymusowego doprowadzenia żołnierza w czynnej służbie wojskowej może być dokonana wyłącznie przez Żandarmerię Wojskową lub wojskowy organ porządkowy (art. 153a u.p.e.a.).