Musiał Krzysztof J., VAT od umów cywilnoprawnych

VAT od umów cywilnoprawnych

Działalność gospodarcza w rozumieniu VAT zdefiniowana jest w swoisty sposób - w praktyce niemal każda osoba świadcząca odpłatnie usługi na użytek tego podatku jest uznawana za wykonującą działalność gospodarczą. W niektórych przypadkach przewidziane jednak zostały stosowne wyłączenia - dotyczą one m.in. umów cywilnoprawnych.

Do najczęściej zawieranych w Polsce umów cywilnoprawnych należą:

1) umowy zlecenia,

2) umowy o dzieło,

3) kontrakty menedżerskie.

Oczywiście nie jest to katalog zamknięty - dość często można spotkać także inne umowy (np. o współpracy, wydawnicze itd.).

Działalność gospodarcza ma w polskim prawie wiele definicji. Według definicji ogólnej zawartej w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 z późn. zm.) działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Dla celów podatkowych definiuje się ją jednak szerzej. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., przez działalność gospodarczą rozumie się przez to każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców (art. 3 pkt 9 o.p.).

Na gruncie VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Podatnikami tego podatku są zaś osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie tę gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.).

Co do zasady, umowy cywilnoprawne można zawierać w ramach działalności gospodarczej lub poza nią, przy czym obie możliwości wywołują odmienne skutki prawne.

Ciekawa sytuacja dotyczy kontraktów menedżerskich: nie ma zakazu zawierania ich w ramach działalności gospodarczej, ale nawet jeśli menedżer byłby przedsiębiorcą, to i tak należałoby go rozliczać w zakresie PIT w sposób zbliżony do zleceniobiorców (art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm. - dalej u.p.d.o.f.). Jedyna różnica między zleceniobiorcami a menedżerami w zakresie PIT sprowadza się do kosztów uzyskania – zleceniobiorcy przysługuje 20% kosztów, a menedżerowi – zwykłe koszty ze stosunku pracy (250 zł).