Czerniak Dominika, Uzyskanie zezwolenia na ściganie

Uzyskanie zezwolenia na ściganie

Wśród przestępstw ściganych z urzędu wyróżnia się przestępstwa ścigane bezwarunkowo i warunkowo. Wśród przestępstw ściganych z urzędu warunkowo znajdują się przestępstwa ścigane na wniosek oraz przestępstwa ścigane po uzyskaniu zezwolenia władzy. Prawo przewiduje bowiem istnienie grupy osób, którzy - objęci immunitetem formalnoprawnym (procesowym) - będą mogli być ścigani za popełnione czyny, jedynie po uzyskaniu zezwolenia od właściwego organu. Immunitet ten nie uchyla karalności, a jedynie zapewnia niedopuszczalność wszczęcia i przeprowadzenia postępowania karnego przeciwko osobie objętej immunitetem.

Przykładowo takim immunitetem posługują się m.in.:

* posłowie i senatorowie RP (art. 105 ust. 2 i art. 108 Konstytucji RP);

* sędziowie sądów powszechnych (art. 80 § 1 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych);

* sędziowie Sądu Najwyższego (art. 55 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym);

* sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (art. 29 i 49 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych);

* sędziowie sądów wojskowych (art. 30 § 1 ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych);

* sędziowie Trybunału Stanu (art. 15a ustawy o Trybunale Stanu);

* Prokurator Generalny (art. 135 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze);

* prokuratorzy (art. 135 § 1 ustawy prawo o prokuraturze);

* Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 211 Konstytucji RP).

Rozróżnienia wymagają dwie sytuacje:

1. Gdy w chwili złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub po jego ujawnieniu w inny sposób, znana jest osoba podejrzana, którą jest osoba objęta immunitetem. W takiej sytuacji już do wydania postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego wymagana jest zgoda właściwego organu.

2. Gdy w chwili złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub po jego ujawnieniu w inny sposób, osoba podejrzana nie jest znana, a dopiero w toku prowadzonego postępowania przygotowawczego zostaną ujawnione informacje wskazujące, że osobą podejrzaną jest osoba objęta immunitetem. W takiej sytuacji dopiero do wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów wymagana jest zgoda właściwego organu, natomiast postępowanie in rem (w sprawie) dopuszczalne jest pomimo braku zgody organu.

Informacja o tym, że przestępstwo zostało popełnione może złożyć każda osoba, która się o tym dowiedziała. Jednakże postępowanie przygotowawcze może zostać zainicjowane także w wyniku uzyskania informacji o przestępstwie przez organy Policji (lub inne organy uprawnione do prowadzenia postępowania) pochodzącej z własnych źródeł.

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może również zostać skierowane bezpośrednio do prokuratury.

Jeżeli w chwili złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub po jego ujawnieniu w inny sposób, znana jest osoba podejrzana, którą jest osoba objęta immunitetem, już do wydania postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego wymagana jest zgoda właściwego organu. O tym jaki organ jest właściwy dla wydania zgody nie decydują przepisy ogólne, lecz stosowne ustawy statuujące istnienie określonych immunitetów (np. poselski i senatorski wynikający z ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora).