Janiszowski-Downarowicz Rafał, Użycie lub wykorzystanie broni palnej przez funkcjonariusza policji

Użycie lub wykorzystanie broni palnej przez funkcjonariusza policji

Artykuł 16 ust. 2 ustawy o Policji zezwala policjantom wykonującym czynności w ramach zadań służbowych, na użycie lub wykorzystanie broni palnej.

W granicach swych zadań, w celu przeciwdziałania przestępstwom i wykroczeniom, poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości albo poszukiwania osób zaginionych, funkcjonariusze policji wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach (zob.: Wykonywanie czynności zleconych przez sąd, prokuraturę i inne organy administracji państwowej lub samorządu terytorialnego). W ramach wykonywania obowiązków służbowych funkcjonariusze policji nader często spotykają się z agresywnymi i niebezpiecznymi zachowaniami innych osób, które np. dokonują zamachu na życie lub zdrowie innej osoby, posiadają broń lub inny niebezpieczny przedmiot i nie odrzucają go na wezwania policjanta itp. W takich przypadkach policjant staje przed wyborem sposobu poradzenia sobie z problemem i w przewidzianych prawem przypadkach może użyć lub wykorzystać broń palną. Chodzi tu o broń palną bojową, a więc każdą przenośną broń lufową, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków w wyniku działania materiału miotającego.

Funkcjonariusz policji dokonuje analizy okoliczności zdarzenia i podejmuje decyzję, czy w związku z wykonywaną przez niego czynnością zaistniały przesłanki do użycia lub wykorzystania broni palnej.

Przesłanką pozytywną do użycia broni palnej jest zaistnienie co najmniej jednego z następujących przypadków:

1. konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza lub innej osoby, zamachu na ważne obiekty, urządzenia lub obszary, bądź zamachu na mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności policjanta lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu, a także bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia;

2. konieczność przeciwstawienia się osobie, która nie podporządkowuje się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności policjanta lub innej osoby albo, która usiłuje bezprawnie odebrać broń palną policjantowi lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania;

3. prowadzenie bezpośredniego pościgu za osobą, wobec której użycie broni palnej było dopuszczalne w przypadkach określonych wyżej lub istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo, o którym mowa w art. 115 § 20 k.k., art. 148 k.k., art. 156 § 1 k.k., art. 163–165 k.k., art. 197 k.k., art. 252 k.k. i art. 280–282 k.k.

4. zachodzi konieczność ujęcia osoby, wobec której użycie broni palnej było dopuszczalne w przypadkach określonych wyżej, a także gdy po dokonaniu zamachu schroniła się w miejscu trudno dostępnym lub gdy zachodzi konieczność ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeżeli ucieczka tej osoby stwarza zagrożenie życia lub zdrowia policjanta lub innej osoby, albo istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba ta może użyć materiałów wybuchowych, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu, lub gdy pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia jednego z wymienionych wyżej przestępstw.

Przesłanką pozytywną do wykorzystania broni palnej jest konieczność podjęcia co najmniej jednego z następujących działań:

1. zatrzymania pojazdu, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu policjanta lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów;

2. pokonania przeszkody, która uniemożliwia lub utrudnia ujęcie osoby albo ratowanie życia lub zdrowia policjanta, innej osoby lub ratowanie mienia, a także w przypadku naruszenia porządku lub bezpieczeństwa publicznego przez osobę pozbawioną wolności, zatrzymaną lub umieszczoną w strzeżonym ośrodku albo areszcie w celu wydalenia;

3. zaalarmowania lub wezwania pomocy;

4. neutralizacji przedmiotów lub urządzeń mogących stwarzać niebezpieczeństwo wybuchu, powodujących jednocześnie bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia policjanta lub innej osoby;

5. unieszkodliwienia zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu policjanta lub innej osoby;

6. oddania strzału ostrzegawczego.