Bełczącki Robert Marek, Uznanie orzeczenia sądu państwa obcego wydanego w postępowaniu sądowym wszczętym przed dniem 10 stycznia 2015 roku na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 bez przeprowadzania odrębnego postępowania

Uznanie orzeczenia sądu państwa obcego wydanego w postępowaniu sądowym wszczętym przed dniem 10 stycznia 2015 roku na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 bez przeprowadzania odrębnego postępowania

W myśl art. 33 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001, jeśli wynik sprawy przed sądem państwa członkowskiego Unii Europejskiej zależy od ustalenia, czy orzeczenie pochodzące z innego państwa członkowskiego podlega uznaniu, sąd ten uprawniony jest do rozstrzygnięcia w przedmiocie uznania jako kwestii wstępnej. W takim przypadku obok przesłanek uznania od razu uwzględnia się również przeszkody do uznania określone w art. 34 i 35 rozporządzenia (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 33, note 34, 35), inaczej niż ma to miejsce w odrębnym postępowaniu w przedmiocie uznania, gdzie przeszkody do uznania badane są dopiero przez sąd drugiej instancji. Skutki uznania incydentalnego ograniczają się jedynie do danego postępowania. Nie oznacza to jednak, że rozstrzygnięcie sądu nie musi być brane pod uwagę w późniejszych postępowaniach, w których kwestia uznania podlegać będzie ponownie ocenie na podstawie art. 33 ust. 3 albo art. 33 ust. 2 rozporządzenia (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 33, note 36).

Przesłanki uznania zagranicznego orzeczenia oraz przeszkody do jego uznania uwzględniane są przez sąd z urzędu, niezależnie od wniosków i zarzutów stron. Ustalenie w przedmiocie uznania orzeczenia nie może być przyjęte jako bezsporne pomiędzy stronami.

Jeśli ustalenie w przedmiocie uznania orzeczenia stanowić ma jedynie przesłankę rozstrzygnięcia w innym postępowaniu, właściwość sądu przewidziana w art. 39 ust. 2 rozporządzenia jest bez znaczenia.

Pojęcie orzeczenia zdefiniowane zostało w art. 32 tego rozporządzania.

O pojęciu orzeczenia - por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 kwietnia 2009 r., C-394/07, ECR 2009/4A/I-2563-2598, LEX nr 488302; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 1994 r., C-414/92, ECR 1994/6/I-2237, LEX nr 119802).

Uznaniu podlegają nie tylko orzeczenia uwzględniające, ale także oddalające żądanie. Uznanie dotyczyć może również orzeczenia odmawiającego rozpoznania sprawy ze względu na brak jurysdykcji sądu. Wątpliwości budzi natomiast możliwość uznania orzeczenia odmawiającego rozpoznania sprawy ze względu na innego rodzaju przeszkody formalne (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 32)

Orzeczenie, które podlegać ma uznaniu, nie musi być prawomocne ani ostateczne. Uznanie dotyczyć może orzeczenia rozstrzygającego jedynie kwestię wstępną w danym postępowaniu (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 18, 19).

Uznaniu nie podlegają natomiast orzeczenia rozstrzygające jedynie kwestie procesowe, których znaczenie nie wykracza poza dane postępowanie (por. J. Maliszewska-Nienartowicz, Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, t. I, wyd. 2, s. 416; Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 29, 30).

Uznaniu na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 nie podlegają orzeczenia sądowe, na mocy których zarządzone zostają środki tymczasowe lub zabezpieczające, wydane bez wezwania strony przeciwnej i wykonywane bez uprzedniego doręczenia tej stronie (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 maja 1980 r., 125/79, ECR 1980/4-/1553, LEX nr 132870 oraz K. Weitz, Autonomiczna wykładnia europejskiego prawa procesowego cywilnego - wprowadzenie i wyrok ETS z dnia 21.05.1980 r. w sprawie 125/79 Bernard Denilauler przeciwko SNC Couchet Frères, EPS 2009/3/55-58, LEX nr 97192).

Uznaniu nie podlegają orzeczenia w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności (Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 33, 34).

Ugody sądowe oraz dokumenty urzędowe nie podlegają uznaniu na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001.

Ustalenie, że zagraniczne orzeczenie podlega albo nie podlega uznaniu, opierać się musi na dowodach z dokumentów przewidzianych w art. 53 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 rozporządzenia strona, która powołuje się na uznanie orzeczenia, zobowiązana jest do przedstawienia odpisu orzeczenia spełniającego warunki wymagane do uznania go za posiadający moc dowodową (autentyczność odpisu orzeczenia ustala się według prawa państwa pochodzenia orzeczenia - por. Magnus / Mankowski / Lajos Vekas, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 53, note 1). Ponadto w myśl art. 53 ust. 2 rozporządzenia przedstawia zaświadczenie, o którym mowa w art. 54 rozporządzenia, uzyskane w państwie pochodzenia orzeczenia z wykorzystaniem formularza stanowiącego załącznik nr V rozporządzenia. Dokumenty te nie wymagają tłumaczenia na język polski. Na podstawie art. 55 ust. 2 rozporządzenia strona może jednak zostać wezwana do złożenia ich uwierzytelnionego tłumaczenia (dotyczy to także odpisu orzeczenia - por. Magnus / Mankowski / Lajos Vekas, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 55, note 1). Zgodnie z art. 56 rozporządzenia żaden ze wspomnianych dokumentów nie wymaga legalizacji ani innej podobnej formalności, w tym apostille przewidzianej w Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961 r., Dz. U. z 2005 Nr 112, poz. 938, (por. Magnus / Mankowski / Lajos Vekas, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 56).

Przedłożenie wymienionych dokumentów stanowi merytoryczną przesłankę uznania orzeczenia (por. Magnus / Mankowski / Lajos Vekas, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 55, note 2, 3), stąd brak tych dokumentów, z zastrzeżeniem art. 55 ust. 1 rozporządzenia, prowadzić będzie do odmowy uznania orzeczenia.

W myśl art. 55 ust. 1 rozporządzenia, jeśli strona nie przedstawiła zaświadczenia przewidzianego w art. 54 rozporządzenia, można wyznaczyć jej termin do jego przedstawienia lub poprzestać na dokumencie równorzędnym albo zwolnić od obowiązku przedstawienia zaświadczenia, jeżeli dalsze wyjaśnianie uznaje się za niekonieczne. Może też nie podejmować żadnego z tych działań, jeśli jest oczywiste, że orzeczenie nie podlega uznaniu.

Ciężar dowodu odnośnie uznania orzeczenia określa prawo krajowe (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 33, note 32).